Soru:
Osmanlı taşra teşkilatının temelini oluşturan sancak sistemi, devletin maliyesine nasıl bir katkı sağlamıştır? Sistemin vergi toplama mekanizmasındaki işleyişini açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, sancak sisteminin ekonomik ve mali boyutunu anlamamızı gerektiriyor. Sistemin devlet hazinesine yük olmadan nasıl işlediğini düşünmeliyiz.
- ➡️ İlk adım, sancak sisteminin kalbi olan tımar sistemini hatırlamaktır. Toprağın vergi geliri, "dirlik" olarak askerlere veya devlet görevlilerine bırakılırdı.
- ➡️ İkinci adım, vergi toplama sürecini anlamaktır. Sancakbeyi ve ona bağlı tımarlı sipahiler, kendi bölgelerindeki köylülerden devlet adına vergiyi toplar, bu gelirin bir kısmıyla kendi geçimlerini ve askeri masraflarını karşılarlardı.
- ➡️ Üçüncü adım, bu sistemin devlet hazinesine olan faydasını değerlendirmektir. Devlet, hazineden büyük bir para çıkmadan hem ordusunu besliyor hem de taşra yönetiminin ve vergi tahsilatının maliyetini karşılıyordu. Sadece "havass-ı hümayun" denilen büyük gelirli toprakların vergisi doğrudan hazineye giderdi.
✅ Sonuç olarak, sancak sisteminin mali amacı, devletin taşra yönetimi ve askeri masraflarını merkezi hazineye yük olmadan, yerel kaynaklarla karşılayarak mali yükü hafifletmek ve düzenli bir vergi toplama mekanizması oluşturmaktı.
