Soru:
Bir dijital harita projesinde, 16. yüzyıl İstanbul'undaki çeşmelerin konumları işaretlenmek isteniyor. Tarihçi, dönemin minyatürleri, seyahatnameler ve arşiv belgelerinden elde ettiği çeşme bilgilerini (isim, yapım tarihi, banisi, bulunduğu semt) bir veri tabanına kaydetmiştir. Ancak, bu bilgilerdeki semt isimleri ve coğrafi tarifler günümüzdeki Google Maps gibi modern bir harita arayüzüne doğrudan işlenememektedir. Bu sorunu çözmek ve tarihsel veriyi modern harita üzerinde konumlandırmak için hangi dijital tarihçilik tekniği kullanılır ve süreç nasıl işler?
Çözüm:
💡 Bu soru, tarihsel verinin mekansal olarak dijitalleştirilmesindeki temel bir teknik olan coğrafi kodlama (geocoding) ve tarihsel GIS uygulamasını ele almaktadır.
- ➡️ 1. Adım: Tarihsel Adreslerin Standartlaştırılması: Öncelikle, "Unkapanı'nda Ali Paşa Çeşmesi", "Süleymaniye Camii avlusu" gibi tarihsel adresler, tutarlı bir liste halinde toplanır ve mümkün olduğunca netleştirilir.
- ➡️ 2. Adım: Referans Haritanın Oluşturulması: Günümüz İstanbul haritasının yanı sıra, 16. yüzyıl İstanbul'unu gösteren tarihsel bir harita (örneğin Piri Reis haritasının dijital versiyonu) GIS yazılımına referans olarak yüklenir. Bu harita, günümüz haritasıyla uyumlu hale getirilir (coğrafi referanslama).
- ➡️ 3. Adım: Manuel Coğrafi Kodlama (Historical Geocoding): Bu aşamada otomatik bir adres çözümleme mümkün olmadığı için, tarihçi her bir çeşme kaydını manuel olarak harita üzerinde konumlandırır. Tarihsel harita, seyahatnamelerdeki tarifler ve mimari kalıntıların bugünkü konumları gibi kanıtlar kullanılarak, her çeşme için en olası koordinat (enlem-boylam) belirlenir ve veri tabanındaki ilgili kayıtla eşleştirilir.
- ➡️ 4. Adım: Nokta Veri Katmanının Oluşturulması: Tüm çeşmeler konumlandırıldığında, GIS yazılımı bu koordinatları bir "nokta veri katmanı" olarak işler. Bu katman, her noktaya (her çeşmeye) veri tabanındaki tüm bilgilerin (isim, banisi vb.) ilişkilendirildiği etkileşimli bir harita oluşturur.
✅ Sonuç, 16. yüzyıl çeşmelerinin modern bir harita üzerinde gösterildiği, kullanıcıların üzerine tıklayarak tarihsel detayları okuyabildiği dijital bir tarih haritasıdır.
