Soru:
"Gökyüzündeki bulutlar, pamuktan yapılmış dev bir yorgana benziyordu." cümlesinde geçen aşağıdaki altı çizili ifadelerin söz öbeği türlerini eşleştiriniz.
- Gökyüzündeki bulutlar
- pamuktan yapılmış
- dev bir yorgana
- benziyordu
Çözüm:
🔍 Her bir ifadeyi tek tek inceleyerek türünü belirleyelim. Not: "benziyordu" bir fiildir ve tek başına söz öbeği değildir.
- ➡️ Gökyüzündeki bulutlar: "Gökyüzü" ve "bulut" iki isim. "Gökyüzündeki" sıfat görevinde. Bu, bir ismin (-deki eki almış) başka bir ismi nitelediği sıfat tamlamasıdır. Aynı zamanda bir belirtisiz isim tamlamasına (-deki) ekinin eklenmesiyle oluşmuş bir sıfat-fiil grubu olarak da düşünülebilir. Burada öne çıkan Sıfat Tamlaması'dır.
- ➡️ pamuktan yapılmış: "Pamuktan" çıkma durum eki almış bir isim, "yapılmış" ise bir sıfat-fiildir (-miş). Bir fiilimsinin (yap-ıl-mış) önünde onu tamamlayan bir kelime grubu (pamuktan) var. Bu, bir birleşik sıfat veya ortaç grubu (sıfat-fiil grubu) oluşturur.
- ➡️ dev bir yorgana: "Dev" bir niteleme sıfatı, "yorgan" bir isim, "-a" ise yönelme hal ekidir. "Dev bir yorgan" bir sıfat tamlamasıdır. Bu tamlama, hal eki (-a) aldığı için cümlede dolaylı tümleç görevindedir.
- ➡️ benziyordu: Bu bir yüklemdir, yani çekimli bir fiildir. Tek kelimeden oluştuğu için bir söz öbeği değildir.
✅ Sonuç:
- Gökyüzündeki bulutlar: Sıfat Tamlaması
- pamuktan yapılmış: Sıfat-Fiil Grubu (Birleşik Sıfat)
- dev bir yorgana: Sıfat Tamlaması + Hal Eki
- benziyordu: Söz Öbeği Değil
