Soru:
"Yeni aldığı açık araba ile tüm şehri dolaştı." cümlesindeki "açık araba" tamlaması ile "Bu sınavı açık ara farkla kazandı." cümlesindeki "açık ara" ifadesini sıfat tamlaması ve kalıplaşma açısından karşılaştırınız.
Çözüm:
💡 İki ifadeyi ayrı ayrı inceleyelim:
- ➡️ Birinci Cümle ("açık araba"): Burada "açık" sıfatı, "araba" isminin bir özelliğini (üstü kapalı olmayan) belirtmektedir. Bu, sıradan bir niteleme sıfatından oluşan, kalıplaşmamış bir sıfat tamlamasıdır. Anlamı kelimelerin gerçek anlamlarından oluşur.
- ➡️ İkinci Cümle ("açık ara"): Burada "açık", "ar" (iki şey arasındaki mesafe, fark) ismini niteler gibi görünse de artık birlikte "çok büyük fark, ezici üstünlük" anlamına gelen birleşik bir sözcük (zarf) olmuştur. Bu, anlamı kalıcı şekilde değiştiği ve bir bütün olarak algılandığı için kalıplaşmış bir ifadedir. Başlangıçta bir sıfat tamlaması olsa da artık tamamen farklı bir dil birimi haline gelmiştir.
✅ Sonuç: İlki kalıplaşmamış sıfat tamlamasıyken, ikincisi kalıplaşmış bir birleşik sözcüktür.
