Soru:
Bir filozof ile bir psikolog, "Özgür irade var mıdır?" sorusunu araştırırken metodolojik olarak nasıl farklı yollar izler? Her iki disiplinin yaklaşımını karşılaştırarak açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, aynı konuyu ele alan felsefe ve (bir insan bilimi olan) psikolojinin yöntem farkını net bir şekilde ortaya koyar.
- ➡️ Filozofun Yaklaşımı: Filozof, özgür irade kavramını tanımlayarak işe başlar. "Özgürlük nedir?", "İrade nedir?", "Determinizm ile özgür irade bağdaşır mı?" gibi sorular sorar. Akıl yürütme, mantıksal çıkarımlar ve kavram analizi yapar. Tarihteki diğer filozofların (örneğin Kant veya Hume) argümanlarını eleştirel bir şekilde inceler. Amacı, kavramsal bir netlik ve tutarlı bir düşünce sistemi oluşturmaktır.
- ➡️ Psikologun (Bilim İnsanı) Yaklaşımı: Psikolog ise bu soruyu deneysel yöntemlerle ele alır. İnsanların karar verme süreçlerini gözlemler, beyin tarama (fMRI) teknikleriyle nöral aktiviteleri inceler, davranış deneyleri yapar (örneğin Libet deneyleri). İnsanların kendi özgür iradeleri olduğuna dair inançlarının psikolojik etkilerini araştırır. Amacı, gözlemlenebilir ve ölçülebilir veriler toplamak ve nedensel açıklamalar yapmaktır.
✅ Sonuç: Filozof sorunun kavramsal ve metafizik boyutunu araştırırken, psikolog sorunun deneysel ve davranışsal boyutunu inceler. Felsefe "ne anlama gelir?" sorusunu, bilim ise "nasıl çalışır?" sorusunu sorar.
