Soru:
İki çiftçi düşünün. Birinci çiftçi, tarlasını en iyi şekilde sürer, kaliteli tohum eker, zamanında sulama ve ilaçlama yapar. İkinci çiftçi ise tarlasını özensizce sürer, kalitesiz tohum kullanır ve sulamayı aksatır. Hasat zamanı, birinci çiftçinin tarlası beklenen verimi alırken, ikinci çiftçinin tarlasından hiç ürün alınamaz. Aynı bölgede olmalarına rağmen birinci çiftçinin tarlasına dolu yağar ve ürününün yarısı zarar görür. Bu senaryoyu "sebep", "çaba" ve "rızık" kavramları üzerinden analiz ediniz.
Çözüm:
💡 Bu senaryo, çaba, sebep-sonuç ilişkisi ve rızkın taksimatı arasındaki dengeyi net bir şekilde göstermektedir.
- ➡️ Birinci Adım - Çaba ve Sebep: Birinci çiftçi, rızkını elde etmek için gerekli olan tüm sebeplere sarılmış ve üzerine düşen çabayı göstermiştir. İkinci çiftçi ise tembellik etmiş ve sebepleri yerine getirmemiştir. Bu, dünyevi sonucu (verimsizlik) doğurmuştur.
- ➡️ İkinci Adım - Rızkın Engellenmesi (Dolu Felaketi): Birinci çiftçi her şeyi doğru yapmasına rağmen, kontrolü dışındaki bir doğa olayı (dolu) onun emeğinin bir kısmını yok etmiştir. Bu, rızkın miktar ve zamanlamasının nihai olarak Allah'ın kontrolünde olduğunun bir göstergesidir. Çaba, rızkı garantilemez, sadece onu elde etmek için bir vasıtadır.
- ➡️ Üçüncü Adım - Genel Değerlendirme: İkinci çiftçinin hiç ürün alamaması, sebebi terk etmenin dünyevi karşılığıdır. Birinci çiftçinin ürününün bir kısmını kaybetmesi ise, rızkın Allah'tan olduğu ve O'nun dilemesi dışında hiçbir şeyin gerçekleşmeyeceği gerçeğinin bir tezahürüdür. Yine de birinci çiftçi, elinde kalan ürün için şükreder ve bir sonraki sene yine aynı özenle çalışmaya devam eder.
✅ Sonuç: İnsan, sebeplere riayet ederek çalışmalı, ancak elde ettiği veya kaybettiği şeyler karşısında Allah'ın takdirine rıza göstermelidir. Çaba, sorumluluktur; rızık ise Allah'ın lütfu ve takdiridir.
