Soru:
Bir Osmanlı şehrinde yaşayan gayrimüslim bir tebaa, aşağıdaki durumların hangisinde kendi dini liderinin (örneğin bir Haham veya Patrik) başkanlık ettiği bir mahkemede yargılanma hakkına sahiptir?
- A) Devlet hazinesine karşı işlenen bir vergi kaçakçılığı suçunda
- B) Müslüman bir komşusu ile arasındaki bir mülkiyet anlaşmazlığında
- C) Kendi cemaati içindeki bir miras veya evlilik davasında
- D) Padişahın canına kastettiği iddiasıyla yargılandığı vatana ihanet davasında
Çözüm:
💡 Bu soru, Osmanlı Millet Sistemi'ndeki yargı yetkisinin sınırlarını anlamamızı sağlar. Adımlara bakalım:
- ➡️ 1. Adım: Millet Sistemi'ne göre gayrimüslim cemaatler, kendi iç işlerinde (evlenme, boşanma, miras, nafaka gibi konular) özerkti.
- ➡️ 2. Adım: Ancak, devleti ilgilendiren veya farklı milletlerden kişileri içeren davalar, devletin genel mahkemelerinde (Şer'iye veya Cemaat Mahkemeleri) görülürdü.
- ➡️ 3. Adım: Seçenekleri bu bilgiyle değerlendirelim:
- A) Vergi kaçakçılığı devleti ilgilendiren bir suçtur. → Şer'iye Mahkemesi
- B) Müslüman ve gayrimüslim arasındaki bir dava, farklı grupları ilgilendirir. → Şer'iye Mahkemesi
- C) Cemaat içi bir miras/evlilik davası, tamamen o milletin kendi iç işidir. → Kendi Cemaat Mahkemesi ✅
- D) Vatana ihanet, en ağır devlet suçudur. → Şer'iye Mahkemesi (veya doğrudan divan)
✅ Sonuç olarak, bir gayrimüslim yalnızca kendi cemaatinin iç hukukuna tabi olan davalarda kendi mahkemesinde yargılanabilirdi. Doğru cevap C seçeneğidir.
