Soru:
20. yüzyıl başında Osmanlı ekonomisinde "Kapitülasyonlar"ın genişletilerek yabancı devletlere tanınması, yerli sanayiyi nasıl etkilemiştir? Bu durumun yerli üreticiler üzerindeki en önemli iki olumsuz sonucunu yazınız.
Çözüm:
💡 Kapitülasyonlar, yabancı tüccarlara tanınan ticari ve hukuki ayrıcalıklardır. Zamanla bu ayrıcalıklar Osmanlı ekonomisi için bir tuzak haline gelmiştir.
- ➡️ Birinci Adım: Kapitülasyonlar sayesinde yabancı tüccarlar, Osmanlı gümrüklerinde çok düşük vergi (%5 vb.) ödüyordu. Yerli tüccarlar ise iç pazarda daha yüksek vergiler ödemek zorundaydı.
- ➡️ İkinci Adım: Düşük gümrük vergisi, yabancı malların Osmanlı pazarında çok ucuza satılabilmesine olanak sağladı.
- ➡️ Üçüncü Adım: Aynı kalitedeki bir yerli mal, hem üretim maliyeti hem de vergi yükü nedeniyle yabancı mallarla fiyat rekabetine giremedi.
- ➡️ Dördüncü Adım: Bu durumun yerli sanayi ve üreticiler üzerindeki iki temel olumsuz sonucu:
- 1. Yerli üretim, daha ucuz olan yabancı mallarla rekabet edemediği için geriledi ve çöktü.
- 2. Yerli atölyeler ve küçük işletmeler kapanarak işsizlik arttı ve Osmanlı bir ham madde ihracatçısı / sanayi mamulü ithalatçısı konumuna düştü.
✅ Sonuç: Kapitülasyonların genişletilmesi, yerli sanayinin rekabet gücünü yok etmiş ve onu çöküşe sürüklemiştir.
