Soru:
20. yüzyılın başında Osmanlı Devleti'nin ekonomisi üzerinde en büyük dış kontrolü hangi kurum sağlamıştır? Bu kurumun kuruluş amacı ve Osmanlı maliyesi üzerindeki temel yetkileri nelerdir?
Çözüm:
💡 Bu soruyu çözmek için Osmanlı'nın borçlanma tarihini ve dış baskıyı en somut şekilde temsil eden kurumu hatırlamalıyız.
- ➡️ Birinci Adım: 19. yüzyılda Osmanlı Devleti, Kırım Savaşı'nın masraflarını karşılamak için dış borç almaya başladı. Zamanla borçlarını ödeyemez hale geldi.
- ➡️ İkinci Adım: Alacaklı devletlerin baskısıyla, Osmanlı borçlarını yönetmek ve denetlemek amacıyla Düyun-ı Umumiye İdaresi (Genel Borçlar İdaresi) 1881'de kuruldu.
- ➡️ Üçüncü Adım: Bu kurum, Osmanlı Devleti'nin önemli gelir kaynaklarına (tuz, tütün, balık avı, ipek, alkol vb. vergileri) doğrudan el koydu. Bu gelirleri toplama yetkisi vardı.
- ➡️ Dördüncü Adım: Düyun-ı Umumiye, bir devletin kendi ekonomik kaynakları üzerindeki egemenlik hakkını ihlal ediyordu ve Osmanlı maliyesi üzerinde bir tahakküm (baskı) aracıydı.
✅ Sonuç olarak, cevap Düyun-ı Umumiye İdaresi'dir. Amacı, Osmanlı'nın dış borçlarını alacaklılara ödemek, temel yetkisi ise önemli devlet gelirlerini doğrudan toplamak ve yönetmekti.
