Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, altı çizili sözcükte farklı bir ses olayı meydana gelmiştir?
- A) Balkonun kenarından aşağıya bakıyordu.
- B) Eski dostumu bugün gördüm.
- C) Bu yokuşu çıkmak çok zor.
- D) Yeni ilacı eczaneden aldı.
Çözüm:
💡 Soru, sert ünsüz yumuşaması ile diğer ses olaylarını (benzeşme, düşme vb.) ayırt etmemizi istiyor. Önce her bir seçenekteki ses olayını bulmalıyız.
- ➡️ A) "kenarı" -> Kök: "kenar". Son ses "r". "r" sert ünsüz değildir. Ünlüyle biten bir sözcüğe ünlüyle başlayan ek gelmiş. Kaynaştırma harfi (y,ş,s,n) kullanılmış. Burada "s" kaynaştırma harfi kullanılmıştır (kenar-s-ı). Bu bir ses olayıdır (kaynaştırma).
- ➡️ B) "dostumu" -> Kök: "dost". Son ses t (sert ünsüz). "-u" eki geldiğinde t > d olmuş. Sert ünsüz yumuşaması.
- ➡️ C) "yokuşu" -> Kök: "yokuş". Son ses ş. "ş" sert ünsüzdür ancak yumuşama kuralı sadece p, ç, t, k için geçerlidir. "ş" sesi yumuşamaz. Burada bir ses olayı yok, doğrudan "-u" eki gelmiş.
- ➡️ D) "ilacı" -> Kök: "ilaç". Son ses ç (sert ünsüz). "-ı" eki geldiğinde ç > c olmuş. Sert ünsüz yumuşaması.
✅ Sonuç: A seçeneğindeki "kenarı" sözcüğünde kaynaştırma olayı meydana gelirken, B ve D seçeneklerinde yumuşama, C seçeneğinde ise herhangi bir ses olayı yoktur. Soru "farklı ses olayı"nı sorduğu için cevap, yumuşama olmayan A seçeneğidir.
