Çözümlü Örnek 4
Soru:
Aşağıdaki parçada numaralandırılmış fiillerden hangisi istek kipi ile çekimlenmiştir?
"Biz de sabah erkenden yola çıkalım (I). Belki gün doğmadan tepeye varırız (II). Orada güneşin doğuşunu izleye (III). Akşam ise hep birlikte güzel bir yemek yiyelim (IV)."
Çözüm:
💡 Numaralandırılmış tüm fiillere tek tek bakalım ve hangi kiple çekimlendiklerini analiz edelim.
- ➡️ (I) "çıkalım": Fiil kökü "çık-". Aldığı ek "-alım". Bu ek, 1. çoğul şahıs için istek kipi değil, teklif/dilek kipi (-a, -e) ekidir. Anlamı "çıkalım" şeklindedir. İstek kipi genellikle "ben" ve "o" için belirgindir.
- ➡️ (II) "varırız": Fiil kökü "var-". Aldığı ek "-ır" (geniş zaman eki) + "-ız" (1. çoğul şahıs eki). Bu fiil geniş zaman kipi ile çekimlenmiştir.
- ➡️ (III) "izleye": Fiil kökü "izle-". Aldığı ek "-y" (kaynaştırma harfi) + "-e" (istek kipi eki). Bu, 1. tekil şahıs (ben) için çekimlenmiştir. Tam hali "izleyeyim"dir ancak konuşma dilinde "izleye" olarak kullanılır. Anlamı "İstiyorum ki izleyeyim"dir. ✅ Bu, istek kipidir.
- ➡️ (IV) "yiyelim": Fiil kökü "ye-". Aldığı ek "-yelim" (isteğin 1. çoğul şahıs eki). Tıpkı (I) numaralı fiil gibi bu da teklif kipi ile çekimlenmiştir.
✅ Numaralandırılmış fiillerden sadece (III) "izleye" fiili istek kipi (-e) ile çekimlenmiştir.
