Soru:
"\( \sqrt{16} \) değerini hesaplamak bu kadar zor olmasaydı." cümlesinde ek fiilin görevi nedir? Fiilin birleşik zamanını formüle ediniz.
Çözüm:
📝 Bu soruda ek fiilin hem görevini hem de oluşturduğu birleşik zamanı matematiksel bir ifade gibi göstermemiz isteniyor.
- ➡️ 1. Adım: Fiili ve Zamanını Belirleme
Cümledeki fiil "olmasaydı"dır. Bu fiil "ol-" fiilinin geniş zaman olumsuzuna ("olmaz") ek fiil getirilerek oluşturulmuştur. İlk kip eki "-sa" değil, "-ma" olumsuzluk ve "-z" geniş zaman ekidir. Yapı: ol-ma-sa-y-dı.
- ➡️ 2. Adım: Ek Fiilin İşlevini Tanımlama
Buradaki "-ydı" eki, ek fiilin (i-) geçmiş zaman çekimidir. Bu ek, basit zamanlı olan geniş zamanın olumsuzu "olmaz" fiiline eklenerek onu birleşik zamanlı yapmıştır.
- ➡️ 3. Adım: Birleşik Zaman Türü
Ek fiilin geçmiş zaman eki (-di) kullanıldığı için birleşik zamanın türü Hikâye Birleşik Zamanı'dır. Ancak fiilin yapısında "-sa" eki olduğu için karmaşa yaşanabilir. Buradaki "-sa" eki, şart kipi eki değil, geniş zamanın olumsuz çekiminin bir parçasıdır (ol-ma-sa-n, ol-ma-sa-k...).
- ➡️ 4. Adım: Formülize Etme
Fiilin oluşum aşamalarını şu şekilde formüle edebiliriz:
Fiil (ol-) + Olumsuzluk Eki (-ma) + Geniş Zaman Eki (-z > -sa) + Ek Fiil (i-di) → Birleşik Zamanlı Fiil (olmasaydı)
Daha net bir formül: Basit Zaman (Geniş Zamanın Olumsuzu) + Ek Fiil (-di) = Hikâye Birleşik Zamanı
✅ Sonuç: Ek fiilin görevi, geniş zamanlı fiili birleşik zamanlı yapmaktır. Oluşan birleşik zaman, Hikâye Birleşik Zamanı'dır.
