Soru:
"Öğretmen, tahtaya bir problem yazdı." cümlesini inceleyiniz. Bu cümledeki "bir problem" ifadesinin neden belirtisiz nesne olduğunu, yüklemin aldığı diğer öğeyi de (nesne değil) bularak açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu cümlede iki farklı öge nesne ile karıştırılabilir. Gelin hepsini ayrı ayrı bulalım.
- ➡️ 1. Adım: Yüklemi bulalım: yazdı.
- ➡️ 2. Adım: Yükleme "neyi yazdı?" sorusunu soruyoruz. Cevap: "bir problem". Bu, cümlenin nesnesidir. Şimdi bu nesnenin türüne bakalım. "problem" ismi herhangi bir isim hal eki (belirtme, yönelme, bulunma, ayrılma) almamıştır, yalın haldedir. Bu nedenle bu bir belirtisiz nesne'dir.
- ➡️ 3. Adım: Peki "tahtaya" nesne midir? Yükleme "neyi/kimi yazdı?" diye sorduğumuzda "tahtaya" cevabını alamayız. Bunun yerine "nereye yazdı?" sorusunun cevabıdır. Bu soru, yönelme (-a, -e) durumunun sorusudur.
- ➡️ 4. Adım: Dolayısıyla "tahtaya" ifadesi bir dolaylı tümleç'tir, nesne değildir.
✅ Sonuç: "bir problem" ifadesi, yalın halde (eksiz) olduğu için belirtisiz nesne'dir. "tahtaya" ifadesi ise nesne değil, dolaylı tümleç'tir.
