Soru:
"Evdeki hesap çarşıya uymaz." ve "Ev de senin, araba da." cümlelerinde koyu renkle yazılan "-de/-da" ekleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
- A) İkisi de bağlaçtır ve ayrı yazılmalıdır.
- B) İkisi de ektir ve bitişik yazılmalıdır.
- C) Birincisi ektir (bitişik), ikincisi bağlaçtır (ayrı).
- D) Birincisi bağlaçtır (ayrı), ikincisi ektir (bitişik).
Çözüm:
🎯 Bu soru, "de"nin bağlaç mı yoksa bulunma durum eki mi olduğunu ayırt etmeyi ölçüyor.
- ➡️ İlk cümle: "Evdeki". Cümleden "-de"yi çıkaralım: "Evki hesap çarşıya uymaz." Bu anlamsız bir ifade oldu. Demek ki buradaki "-de" cümleden çıkarılamaz. Bu, bir isim çekim ekidir (bulunma durum eki). Ek olduğu için de bitişik yazılır.
- ➡️ İkinci cümle: "Ev de", "araba da". Cümleden "de" ve "da"yı çıkaralım: "Ev senin, araba." Cümlenin anlamı bozuldu ve "de/da" olmadan "eşitlik, başkaları da var" anlamı kayboldu. Demek ki bunlar bağlaçtır. Bağlaç oldukları için de ayrı yazılırlar. ("da" yazılmasının sebebi, bağlacın "de" olmasına rağmen bu cümlede daha yaygın kullanımının "da" şeklinde olmasıdır, ancak dil bilgisi kurallarına göre "de" yazımı esastır.)
✅ Sonuç olarak; birincisi ektir (bitişik), ikincisi bağlaçtır (ayrı). Cevap C seçeneğidir.
