Soru:
Aşağıdaki cümlelerde yer alan "de/da"ları inceleyiniz. Hangisi diğerlerinden farklı bir görevde kullanılmıştır?
- I. Bu soruyu Ahmet'te çözmüş.
- II. Dün akşamki partide çok eğlendik.
- III. Bizim takım da şampiyon olmak istiyor.
- IV. Çantamı okulda unutmuşum.
Çözüm:
💡 Farklı olanı bulmak için her cümledeki "de/da"nın bağlaç mı ek mi olduğunu tek tek tespit edeceğiz.
- ➡️ Cümle I: "Bu soruyu Ahmet'te çözmüş." Buradaki "-te"yi çıkarırsak, "Bu soruyu Ahmet çözmüş." olur. Anlam değişir, çünkü "Ahmet'te" "Ahmet'in yanında/üzerinde" anlamı katıyor. Bu bir hal ekidir. (EK)
- ➡️ Cümle II: "Dün akşamki partide çok eğlendik." Buradaki "-de"yi çıkarırsak, "Dün akşamki parti çok eğlendik." olur ki bu anlamsızdır. "-de" eki, "parti" kelimesine "bulunma" anlamı katmıştır. (EK)
- ➡️ Cümle III: "Bizim takım da şampiyon olmak istiyor." Buradaki "da"yı çıkarırsak, "Bizim takım şampiyon olmak istiyor." cümlesi anlamlıdır. "da" sadece "bizim takımın da diğerleri gibi" istediğini belirtir. Bu bir bağlaçtır. (BAĞLAÇ)
- ➡️ Cümle IV: "Çantamı okulda unutmuşum." Buradaki "-da"yı çıkarırsak, "Çantamı okul unutmuşum." olur ki bu anlamsızdır. "-da" eki, "okul" kelimesine "bulunma" anlamı katmıştır. (EK)
✅ Sonuç: I, II ve IV. cümlelerdeki "de/da"lar hal eki görevindedir ve bitişik yazılır. III. cümledeki "da" ise bağlaç görevindedir ve ayrı yazılır. Bu nedenle diğerlerinden farklı olan III numaralı cümledir.
