Soru:
"Yapraklar daldan düşüyordu." cümlesinde aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur?
- A) Ünsüz yumuşaması (değişimi)
- B) Ünlü düşmesi
- C) Kaynaştırma
- D) Ulama
Çözüm:
💡 Cümleyi hece hece ve kelime kelime inceleyerek ses olaylarını tespit edelim.
- ➡️ "Yaprak-lar" -> Burada bir ses olayı yok.
- ➡️ "dal-dan" -> "dal" ismine "-dan" hal eki gelmiş. "dal" kelimesi sert ünsüz (l) ile biter. Sert ünsüz, sert ünsüzle (d) başlayan ek aldığı için ünsüz benzeşmesi vardır. (Fakat bu seçeneklerde yok.)
- ➡️ "düş-üyor-du" -> "düşmek" fiiline "-yor" eki gelmiş. Kök "e" ile bittiği için daralma olur mu? "düş-e-yor" -> "düş-ü-yor" şeklinde oldu. Evet, ünlü daralması var. (Bu da seçeneklerde yok.)
- ➡️ A) Ünsüz yumuşaması: Cümlede "dal" (sert) -> "dal-dan" (sert) şeklinde. Yumuşama (d-t ç-k olayı) yoktur. ✅ Cevap bu olabilir.
- ➡️ B) Ünlü düşmesi: Cümlede "dal" ve "düş" kelimelerinde ünlü düşmesi yoktur.
- ➡️ C) Kaynaştırma: "düş-ü-yor-du" -> "-yor" ekinden sonra "-du" eki gelirken araya "y" kaynaştırma ünsüzü girer. Evet, kaynaştırma vardır.
- ➡️ D) Ulama: "daldan düşüyordu" ifadesinde "n" ünsüzü, "d" ünsüzüne bağlanarak okunabilir. Bu bir ulama örneğidir.
✅ Cümlede ünsüz yumuşaması olmadığı için doğru cevap A'dır.
