Soru:
"Şehrin o eski, daracık sokaklarında kaybolmuştuk." cümlesinde kaç tane ünsüz benzeşmesi (sertleşmesi) vardır?
Çözüm:
💡 Ünsüz benzeşmesi, sonu "f, s, t, k, ç, ş, h, p" (fıstıkçı şahap) sert ünsüzlerinden biriyle biten bir kelimeye "c, d, g" yumuşak ünsüzlerinden biriyle başlayan bir ek geldiğinde, ekin başındaki yumuşak ünsüzün sertleşerek "ç, t, k" ye dönüşmesidir.
- ➡️ Cümleyi kelime kelime inceleyelim: "Şehrin", "o", "eski", "daracık", "sokaklarında", "kaybolmuştuk."
- ➡️ "Şehrin": "Şehir" kelimesine "-in" ilgi eki gelmiş. "Şehir" son sesi "r" (yumuşak) olduğu için sertleşme olmaz. (şehir-in -> şehrin) Burada ünsüz düşmesi var.
- ➡️ "eski": Ek almamış, dolayısıyla ses olayı yok.
- ➡️ "daracık": "dara" köküne "-cık" küçültme eki gelmiş. Kökün son sesi "a" (ünlü) olduğu için sertleşme olmaz.
- ➡️ "sokaklarında": "sokak" kelimesine "-lar" çokluk eki ve "-ında" bulunma eki gelmiş.
- "sokak" kelimesi, "k" (sert ünsüz) ile biter.
- "-lar" eki "l" (yumuşak) ile başlar. Sert ünsüzden sonra geldiği için sertleşmez mi? Hayır! Çünkü sertleşme sadece "c, d, g" ile başlayan eklerde olur. "l" bu kapsamda değildir.
- "-ında" ekinin başındaki ses ünlü olduğu için yine sertleşme olmaz.
- Bu kelimede sertleşme yok.
- ➡️ "kaybolmuştuk": Bu kelimeyi parçalayalım: "kaybol-muş-tuk"
- "kaybol-muş": Burada ses olayı yok.
- "-tuk" eki: Aslında bu "-dik" (veya -duk) belirten geçmiş zaman ekidir. "kaybolmuş" fiilinin son sesi "ş" (sert ünsüz) olduğu için, yumuşak "d" sesi sertleşerek "t" olmuştur (kaybolmuş-dik -> kaybolmuş-tuk). ✅ 1. Sertleşme
- ➡️ Başka kelime kalmadı. Sadece bir tane sertleşme tespit edildi.
✅ Sonuç: Cümlede 1 tane ünsüz benzeşmesi (sertleşmesi) vardır.
