Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü daralması vardır?
- A) Yarın okula erken gideceğim.
- B) Bu konuyu iyice anlıyor.
- C) Her sabah koşuya çıkıyor.
- D) Yeni bir kitap okuyacak.
Çözüm:
💡 Ünlü daralması, geniş ünlülerle (a, e) biten fiil kök veya gövdelerine "-yor" eki geldiğinde, bu geniş ünlülerin dar ünlüye (ı, i, u, ü) dönüşmesidir.
- ➡️ A şıkkı: "gideceğim" -> "gide-" fiili, "-ecek" gelecek zaman eki almış. "gide-" fiilinin sonundaki "e" ünlüsü düşmüş (gidecek -> gidecek) ama daralmamış. Ünlü düşmesi var, ünlü daralması yok.
- ➡️ B şıkkı: "anlıyor" -> "anla-" fiili, "-yor" şimdiki zaman eki almış. "anla-" fiilindeki geniş "a" ünlüsü, "-yor" ekinin etkisiyle daralarak "ı" olmuş (anla-yor -> anlıyor). ✅ Ünlü daralması var.
- ➡️ C şıkkı: "çıkıyor" -> "çık-" fiili zaten dar ünlü (ı) ile bitiyor. Daralma olması için geniş ünlü olmalıydı.
- ➡️ D şıkkı: "okuyacak" -> "oku-" fiili, "-acak" gelecek zaman eki almış. "oku-" fiilindeki "u" ünlüsü zaten dar ünlüdür.
✅ Sonuç: B seçeneğinde "anla-yor -> anlıyor" şeklinde bir ünlü daralması vardır.
