Soru:
"Bu işi en iyi O anlatabilir." cümlesindeki büyük harfle yazılan "O" zamirinde, aşağıdaki ses olaylarından hangisi meydana gelmiştir?
- A) Ulama
- B) Ünlü türemesi
- C) Kaynaştırma
- D) Ünlü düşmesi
Çözüm:
💡 Bu soru, zamirlerin ek alırken veya cümle içinde kullanılırken uğradığı ses olaylarını bilmeyi gerektirir.
- ➡️ Cümleyi ve "O" zamirini inceleyelim: "Bu işi en iyi O anlatabilir." Burada "O" zamiri, "anlatabilir" fiilinden ayrı yazılmış gibi görünse de, aslında fiile bitişik okunur ve araya bir kaynaştırma harfi girer.
- ➡️ Türkçede, "O" ve "Bu" gibi işaret zamirleriyle "ben, sen" gibi şahıs zamirleri, kendilerinden sonra gelen eklerle birleşirken veya fiille ilişki kurarken araya kaynaştırma harfi alırlar.
- ➡️ Bu cümlede "O anlatabilir" ifadesi aslında "O - n - anlatabilir" şeklinde okunur. Yani iki ünlü ("O"nun "o" sesi ile "anlatabilir"in "a" sesi) yan yana gelmemesi için araya kaynaştırma harfi olan "n" sesi girmiştir.
- ➡️ Bu durum, Türkçedeki "Kaynaştırma" kuralının bir örneğidir. Zamirlerden sonra ek veya fiil gelirken araya "n" kaynaştırma harfi girer. (Örn: O-n-a ver, O-n-u gördüm, Bu-n-u beğendim)
- ➡️ Diğer seçenekleri eleyelim:
- A) Ulama: Farklı kelimeler arasında olur. Burada tek bir zamir ve onunla bağlantılı bir fiil söz konusudur, klasik bir ulama değildir.
- B) Ünlü türemesi: Kelimenin aslında olmayan bir ünlünün türemesi durumudur (Örn: az-cık -> azıcık). Burada böyle bir durum yok.
- D) Ünlü düşmesi: Bir hecenin düşmesidir (Örn: akıl-ı -> aklı). Burada bir düşme yok, aksine araya bir harf eklenmiştir.
✅ Sonuç: "O" zamirinden sonra fiil geldiği için araya kaynaştırma harfi "n" girmiştir. Doğru cevap C) Kaynaştırma'dır.
