Soru:
"Ağaç" ve "İlaç" kelimelerinin sonundaki "-ç" ünsüzleri, ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında farklı davranışlar sergiler. Bu durumun nedenini ses bilgisi kuralları çerçevesinde açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, ünsüz yumuşaması (sert ünsüzlerin yumuşaması) kuralını anlamamızı sağlar.
- ➡️ 1. Adım: Kelimeleri ve Ekleri İnceleyelim
- Ağaç + ı (belirtme hali eki) →
Ağaçı (Yanlış) / Ağacı (Doğru)
- İlaç + ı (belirtme hali eki) → İlacı (Doğru)
- ➡️ 2. Adım: Kuralı Hatırlayalım
- Süreksiz Sert Ünsüzler: p, ç, t, k
- Bu ünsüzlerle biten bir kelimeye ünlü ile başlayan bir ek geldiğinde, sondaki sert ünsüz yumuşar.
- p → b, ç → c, t → d, k → g/ğ (gırtlak ünsüzü ise ğ'ye dönüşebilir) olur.
- ➡️ 3. Adım: Kelimeleri Kurala Uygulayalım
- Ağaç: Son ses "ç" (süreksiz sert). Ünlü ile başlayan "ı" eki gelince ç → c olur. Yani Ağacı.
- İlaç: Son ses "ç" (süreksiz sert). Ünlü ile başlayan "ı" eki gelince ç → c olur. Yani İlacı.
✅ Sonuç: İki kelime de aynı kurala uyar. "Ağaç" kelimesindeki dönüşüm daha belirgin olduğu için farklı gibi görünebilir, ancak her ikisinde de ç → c yumuşaması olur. "Ağaç" özel bir isim olmadığı sürece bu kurala uyar.
