Çözümlü Örnek 8
Soru:
Aşağıdaki paragrafta anlatılan olayın, anlatmaya bağlı bir metnin hangi yapı unsurlarından oluştuğunu bulunuz. Bu unsurları listeleyiniz.
"O sabah İstanbul'a vardığında hava pusluydu. Sirkeci Garı'nın tarihi binasından çıkıp, kalabalığın içinde kayboldu. Amacı, yıllar önce terk etmek zorunda kaldığı, dedesinden kalan evi bulmaktı. Cebinden yıpranmış bir adres kağıdı çıkardı. Zihninde, çocukluğunun geçtiği o geniş bahçeli evin hayali canlandı. Sonra, kendini sokakların labirentinde buldu."
Çözüm:
💡 Anlatmaya bağlı metinler genellikle dört temel yapı unsuru etrafında şekillenir. Bu paragrafı adım adım inceleyerek bu unsurları tespit edeceğiz.
- ➡️ 1. Kişi (Şahıs Kadrosu): Paragrafta eylemleri ve duyguları anlatılan, cinsiyeti belirtilmemiş ama "o" zamiriyle ifade edilen bir kahraman/anlatıcı vardır. Ayrıca dolaylı olarak bahsedilen "dede" de şahıs kadrosuna dahil edilebilir.
- ➡️ 2. Olay / Olay Örgüsü: Paragrafta bir dizi olay bulunmaktadır: İstanbul'a varmak, gar'dan çıkmak, kalabalıkta kaybolmak, bir evi bulmaya çalışmak, adres kağıdını çıkarmak, geçmişi hatırlamak ve sokaklarda dolaşmak. Bunlar bir olay örgüsünün parçalarıdır.
- ➡️ 3. Zaman: Olay "O sabah" ifadesiyle belirli bir zaman diliminde başlamaktadır. Ayrıca "yıllar önce" ve "çocukluğu" ifadeleriyle geçmişe dair bir zaman da metne dahil olmaktadır.
- ➡️ 4. Mekan (Yer): Olayın geçtiği yerler açıkça bellidir: İstanbul, Sirkeci Garı, sokaklar. Ayrıca karakterin aradığı dedesinden kalma ev ve onun geniş bahçesi de mekan unsurlarıdır.
✅ Bu paragraf, bir anlatmaya bağlı metnin dört temel yapı unsuru olan kişi, olay, zaman ve mekanı içermektedir. Bu unsurlar, metnin olay çevresinde örülü bir yapıya sahip olduğunu kanıtlar.
