Soru:
Aşağıdaki beyit ve kıt'alardan hangisi düz kafiye (\( \text{a a b b} \)) örneğidir?
- A) İlk bahar oldu, coştu yine gönül (a) / Denizler gibi, taşıp coşan bir gönül (a) / Seni andırdı bana açan her gül (a) / Sensiz neye yarar bahçeler, bülbül? (a)
- B) Bir hayal isterim, renkleri solmuş, (a) / Yıllar var ki, o hayal peşindeyim, (b) / Ben bir garip kuşum, kafesim olmuş, (a) / Yıllar var ki, o hayal peşindeyim. (b)
- C) Yağmur yağıyor, sokaklar ıslak, (a) / Ruhum da böyle ıslak ve sensiz, (b) / Her damla bir anı, her an bir acı, (c) / Bu şehir senden sonra bana hep yabancı. (b)
Çözüm:
💡 Seçeneklerdeki her bir dörtlüğün kafiye şemasını çıkaralım ve \( \text{a a b b} \) olanı bulalım.
- ➡️ A Seçeneği: "gönül", "gönül", "gül", "bülbül" kelimeleri kafiyelidir. Şema: a a a a (Düz kafiyedir ancak "a a b b" değildir, "mesnevi tarzı" veya "düz uyak" da denebilir).
- ➡️ B Seçeneği: "solmuş (a)", "peşindeyim (b)", "olmuş (a)", "peşindeyim (b)". Şema: a b a b (Çapraz kafiye).
- ➡️ C Seçeneği: "ıslak (a)", "sensiz (b)", "acı (c)", "yabancı (b)". Şema: a b c b (Bu şema düz, çapraz veya sarmal kafiyelerden hiçbirine uymaz, farklı bir örgüdür).
✅ Soruda özellikle \( \text{a a b b} \) şeması istenmiştir. Verilen seçeneklerin hiçbiri bu şemaya tam olarak uymamaktadır. Ancak A seçeneği \( \text{a a a a} \) ile "düz kafiye"nin bir türünü temsil eder. Sorunun amacı düz kafiyeyi anlamak olduğundan ve en yakın cevap A olduğundan, cevap A seçeneğidir. Düz kafiye, genellikle beyitlerde (aa) veya bir dörtlükteki iki beyitin kendi içinde uyaklanması (aabb) şeklinde olur.
