Soru:
Aşağıdaki dizelerin hangisinde "cinaslı uyak" kullanılmıştır?
- A) Kalem böyle çalındı bahtıma
Yazım kışa uydu kışım baharıma
- B) Kar mı yağdı gece, bu dağlara?
Erimeyen sevgi var sıra dağlara
- C) Gül hasretinle yollara tutsun kulağını
Nergis gibi kıyâmete dek çekin çekin
- D) Ben çektiğim bu aşkın elinden
Ne söylesem derdime yetmiyor
Çözüm:
💡 Cinas, yazılışları ve okunuşları aynı ancak anlamları farklı olan sözcüklerle yapılan söz sanatıdır. Cinaslı uyakta da bu özellikten yararlanılır.
- ➡️ A şıkkı: "bahtıma" ve "baharıma" uyaklı gibi görünse de yazılışları ve anlamları farklıdır. Cinas değildir.
- ➡️ B şıkkı: "dağlara" ve "dağlara" - Yazılışları ve okunuşları aynıdır. İlki coğrafi bir dağı, ikincisi ise "sıra dağlar" ifadesi içinde yine coğrafi anlamda kullanılsa da, genellikle bu tür tekrarlar cinas olarak kabul edilmez, çünkü kelimeler aynı anlamdadır. Bu daha çok rediftir.
- ➡️ C şıkkı: "kulağını" ve "çekin" - Uyak yoktur.
- ➡️ D şıkkı: "elinden" ve "yetmiyor" - Uyak yoktur.
🚨 Bu şıklarda klasik bir cinas örneği bulunmamaktadır. Ancak KPSS tarzı sorularda bazen ince ayrıntılar aranır. A şıkkındaki "bahtıma" (talih, kader) ve "baharıma" (mevsim) kelimeleri sesçe birbirine çok yakındır ve farklı anlamlara gelir. Bu, bir "yakın cinas" veya "yarım uyak" olarak düşünülebilir ve seçenekler arasında cinasa en yakın olanıdır. Diğer şıklarda cinas ihtimali yoktur.
✅ Sonuç: Seçeneklerde tam bir cinaslı uyak bulunmamakla birlikte, cinas ögesine en yakın kullanım A şıkkında görülmektedir.
