Soru:
Servet-i Fünun döneminde Halit Ziya Uşaklıgil'in Mai ve Siyah romanı ile Emile Zola'nın Naturalist romanları arasındaki ortak özellikler nelerdir? Aşağıdaki tabloyu uygun şekilde doldurunuz.
| Özellik | Mai ve Siyah | Zola'nın Romanları |
|---|
| Kahramanın Çevre ile İlişkisi | ? | ? |
| Anlatımda Bilimsellik | ? | ? |
| Yazarın Tavrı | ? | ? |
Çözüm:
💡 Tabloyu, her iki edebi yapıtın da bağlı olduğu Naturalizm akımının temel prensiplerine göre dolduracağız.
- ➡️ Kahramanın Çevre ile İlişkisi: Her ikisinde de kahraman, içinde bulunduğu sosyal ve fiziksel çevrenin bir ürünüdür, onun tarafından şekillendirilir. Mai ve Siyah'taki Ahmet Cemil, yaşadığı yoksulluk ve hayal kırıklıkları sonucu değişir. Zola'nın kahramanları da soylarından ve çevrelerinden gelen etkilerle hareket eder.
- ➡️ Anlatımda Bilimsellik: Zola, romanı bir deney ortamı olarak görür ve karakterlerini bilimsel yasalar (soy, çevre) çerçevesinde inceler. Halit Ziya ise bu kadar katı bir bilimsellikten ziyade, psikolojik tahlillerde derinleşir; ancak karakterlerinin davranışlarını gerçekçi nedenlere dayandırır.
- ➡️ Yazarın Tavrı: Naturalizm'de yazar, bir bilim insanı gibi tarafsız ve kayıtsız gözlemcidir. Halit Ziya'da ise realizm ve naturalizm etkisi olmakla birlikte, zaman zaman kahramanının iç dünyasına duyduğu hassasiyet ve lirizm gözlemlenebilir; tam bir kopukluk yoktur.
✅ Ortak noktalar, determinist bakış açısı ve çevrenin birey üzerindeki güçlü etkisidir. Fark, Halit Ziya'nın Zola'daki katı bilimsel ve soğuk üslubu tamamen benimsemeyip, psikolojik derinlik ve lirizmle harmanlamasıdır.
