Soru:
Aşağıdaki Nâzım Hikmet dizelerinde, Toplumcu Gerçekçilik akımının hangi iki temel özelliği öne çıkmaktadır?
"Yanağımı sıcak sıcak okşayan,
bir güneş görmek istiyorum.
Yıkılası Bağdat demiryolunda,
artık kömür değil,
anamın ak sütü gibi temiz
memleketimin tütününü taşıyan
bir tren görmek istiyorum."
Çözüm:
💡 Bu dizelerde şair, kişisel bir özlemi toplumsal bir ideal ile birleştirmiştir. Çözümleme yaparken somut ifadelere odaklanalım.
- ➡️ Özellik 1: Diyalektik Materyalizm ve Üretim Araçlarının Dönüşümü: Toplumcu gerçekçilik, mevcut çelişkileri (sömürü) gösterirken aynı zamanda daha iyi bir gelecek umudunu ve bu geleceğin nasıl olacağını da tasvir eder. Burada, sömürü aracı olan ("yıkılası") demiryolunun, artık halkın emeğinin ürününü (tütünü) taşıyan bir araç haline gelmesi istenmektedir. Bu, üretim araçlarının toplum yararına dönüştürülmesi fikridir.
- ➡️ Özellik 2: Yerel ve Milli Ögelerin Kullanımı: Toplumcu gerçekçi şiir, evrensel mesajlarını somut, yerli ve milli imgeler üzerinden verir. "Bağdat demiryolu" tarihsel bir gerçeklik, "anamın ak sütü" ve "memleketimin tütünü" ise Anadolu insanının yaşamına ve emeğine ait son derece sıcak, yerel ve tanıdık imgelerdir. Soyut bir "temizlik" kavramı, "anamın ak sütü" gibi somut ve güçlü bir imgeyle ifade edilir.
✅ Sonuç olarak, bu dizelerde toplumcu gerçekçiliğin diyalektik ilerleme umudu ve yerel/milli ögeleri somut bir dille kullanması öne çıkmaktadır.
