Soru:
Bir öğrenci, Ay'ın iki farklı ara evresini karşılaştırıyor. İlk gözlemde Ay ince bir hilal şeklinde ve Güneş'ten hemen sonra batıyor. İkinci gözlemde ise Ay'ın aydınlık yüzeyinin büyük kısmı görünüyor ve gece boyunca gökyüzünde kalıyor. Bu iki evre arasındaki temel fark, Ay'ın Dünya etrafındaki yörüngesindeki hangi konumundan kaynaklanmaktadır? Açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, Ay'ın yörüngesel konumu ile görünümü arasındaki ilişkiyi sorguluyor.
- ➡️ 1. Adım (Evreleri Tanımla): İlk gözlem, Ay'ın Hilal evresini; ikinci gözlem ise Şişkin Ay evresini tarif etmektedir.
- ➡️ 2. Adım (Konum Farkı): Temel fark, Ay'ın Dünya'ya ve Güneş'e göre olan konumundan kaynaklanır.
- Hilal: Ay, Yeni Ay konumundan (Dünya ile Güneş arası) henüz yeni ayrılmıştır. Dünya'dan bakıldığında Ay ile Güneş arasındaki açısal mesafe (uzanım açısı) küçüktür. Bu nedenle Güneş'e yakın görünür ve onunla birlikte batar.
- Şişkin Ay: Ay, İlk Dördün konumunu geçmiş ve Dolunay'a yaklaşmıştır. Ay ile Güneş arasındaki açısal mesafe büyüktür (90° ile 180° arası). Güneş battığında, Ay gökyüzünde çoktan yükselmiştir ve Dolunay'a yakın olduğu için gece boyunca görülebilir.
- ➡️ 3. Adım (Sonuç): Görünürdeki büyüklük ve gözlem süresi farkının temel sebebi, Ay'ın yörüngesindeki konumu nedeniyle Dünya'dan bakıldığında Güneş ile arasındaki açısal mesafenin değişmesidir.
✅ Temel fark, Ay'ın Güneş'e göre olan açısal konumundan (uzanım açısı) kaynaklanır. Hilal evresinde bu açı küçük, Şişkin Ay evresinde ise büyüktür.
