Soru:
Bir büyüteç, 5 cm odak uzaklığına sahip bir ince kenarlı mercekten yapılmıştır. Bu büyüteçle, bir böceği incelemek isteyen Ece, böceği mercekten 4 cm uzaklığa yerleştiriyor. Oluşan görüntü için aşağıdaki soruları cevaplayınız:
- a) Görüntü merceğin hangi tarafında oluşur?
- b) Görüntünün boyu cismin boyundan büyük müdür?
- c) Görüntü düz müdür yoksa ters midir?
Çözüm:
💡 Büyüteç olarak kullanılan ince kenarlı mercekler, cisim odak noktası ile mercek arasına yerleştirildiğinde sanal, düz ve büyük bir görüntü oluşturur. Bunu ince kenarlı mercek formülü ile kontrol edelim: \( \frac{1}{f} = \frac{1}{d_o} + \frac{1}{d_i} \)
- ➡️ Verilenler: \( f = +5 \ \text{cm} \), \( d_o = 4 \ \text{cm} \)
- ➡️ Formülde yerine koyalım: \( \frac{1}{5} = \frac{1}{4} + \frac{1}{d_i} \)
- ➡️ \( \frac{1}{d_i} = \frac{1}{5} - \frac{1}{4} = \frac{4}{20} - \frac{5}{20} = -\frac{1}{20} \)
- ➡️ \( d_i = -20 \ \text{cm} \)
📌 Görüntü uzaklığı (d_i) negatif çıktı. Bu, görüntünün sanal olduğu ve merceğin cisimle aynı tarafında oluştuğu anlamına gelir. Büyüteç kullanımında bu beklenen bir durumdur.
✅ Sonuçlar:
- a) Görüntü, merceğin cisimle aynı tarafında oluşur.
- b) Görüntü uzaklığının mutlak değeri (20 cm), cisim uzaklığından (4 cm) büyük olduğu için görüntü cisme göre daha büyüktür.
- c) Büyüteç (yakınsak mercek) ile oluşturulan sanal görüntüler her zaman düztür.
