Soru:
Bir öğrenci, aynı ametal atomları arasında kurulan kovalent bağların her zaman apolar, farklı ametal atomları arasında kurulanların ise her zaman polar olduğunu iddia ediyor. Bu iddiayı \( O_3 \) (ozon) molekülünü örnek göstererek değerlendiriniz.
Çözüm:
💡 Öğrencinin iddiası genellikle doğru bir kural gibi görünse de istisnaları vardır. Ozon (\( O_3 \)) bu istisnalardan biridir.
- ➡️ Ozon molekülü, üç tane aynı oksijen atomundan oluşur. Öğrencinin iddiasına göre tüm O-O bağları apolar olmalıdır.
- ➡️ Ancak, ozonun gerçek yapısına baktığımızda rezonans ile açıklanan özel bir durum vardır. Merkezdeki oksijen atomu, uçtaki oksijen atomlarıyla farklı türde bağlar yapar (biri çift bağ, diğeri tek bağ karakteri taşır, ancak rezonans ile bu bağlar ortalamadır).
- ➡️ Bu elektron dağılımındaki asimetri, molekül içindeki yük dağılımının düzgün olmamasına neden olur. Bir uçtaki oksijen atomu kısmen negatif (\( \delta^- \)), merkezdeki oksijen ise kısmen pozitif (\( \delta^+ \)) yük taşır.
- ➡️ Bu düzensiz yük dağılımı, ozon molekülünün net bir dipol momentine sahip olmasına yol açar. Yani, aynı atomlardan oluşmasına rağmen ozon polar bir moleküldür.
✅ Sonuç: Öğrencinin iddiası \( O_3 \) örneğinde olduğu gibi her zaman geçerli değildir. Aynı atomlardan oluşan bir molekül, yapısal asimetri (rezonans gibi) nedeniyle polar olabilir.
