Soru:
Bir kişi, başını ani bir şekilde sağa doğru çevirdiğinde, beynimize "başımız dönüyor" hissini ileten temel yapı iç kulaktaki hangi bölgedir? Bu yapının çalışma prensibini kısaca açıklayın.
Çözüm:
💡 Bu soru, dengenin sağlanması ile ilgili iç kulak yapılarını sorgulamaktadır. Hissin kaynağını bulmak için adım adım düşünelim.
- ➡️ 1. Adım: Denge Yapılarını Tanımla İç kulakta dengeyi sağlayan iki ana yapı vardır: Vestibül (utrikül ve sakkül) ve yarım daire kanalları. Başın dönme (rotasyon) hareketleri özellikle yarım daire kanalları tarafından algılanır.
- ➡️ 2. Adım: Prensibi Anla Üç adet yarım daire kanalı, birbirine dik düzlemlerde yer alır. Her bir kanalın tabanında, içi endolenf sıvısı ve duyusal tüy hücreleriyle dolu bir şişkinlik (ampulla) bulunur. Bu tüy hücrelerinin üstü kupula adı verilen jelatinimsi bir yapıyla kaplıdır.
- ➡️ 3. Adım: Baş Hareketi ile Olan İlişki Baş ani döndüğünde, kanalların içindeki sıvı (endolenf), başlangıçta harekete direnç gösterir (eylemsizlik). Bu, sıvının kupulayı iterek bükmesine ve alttaki tüy hücrelerinin uyarılmasına neden olur.
- ➡️ 4. Adım: "Baş Dönmesi" Hissi Bu uyarılar sinirler aracılığıyla beyne iletilir. Ancak, örneğin gözler sabit bir noktaya bakıyorsa, beyne gelen "dönüyoruz" sinyali ile gözlerden gelen "sabit duruyoruz" sinyali çelişir. İşte bu sensör uyumsuzluğu, baş dönmesi hissini yaratır.
✅ Cevap: Yarım daire kanallarıdır. Çalışma prensibi, başın açısal hareketi sırasında endolenf sıvısının kupulayı hareket ettirerek tüy hücrelerini uyarması ve bu bilginin beyne iletilmesidir.
