Soru:
Böbrek yetmezliği olan bir hastanın kan tahlilinde kreatinin ve üre değerleri yüksek çıkmıştır. Ayrıca hastada ödem (şişlik) ve halsizlik gözlemlenmektedir. Bu belirti ve bulguları, böbreklerin hangi işlevlerinin bozulduğu ile ilişkilendirerek açıklayınız.
Çözüm:
💡 Böbreklerimizin temel işlevleri atık uzaklaştırma, sıvı-elektrolit dengesi ve asit-baz dengesini sağlamaktır. Bu işlevlerdeki bozulma, karakteristik belirtilere yol açar.
- ➡️ Yüksek Kreatinin ve Üre Değerleri: Kreatinin kas metabolizmasının, üre (\( \ce{CO(NH2)2} \)) ise protein metabolizmasının bir atık ürünüdür. Sağlıklı böbrekler bu maddeleri idrarla etkili bir şekilde atar. Böbrek yetmezliğinde süzme işlevi (filtrasyon) bozulduğu için bu zararlı atık maddeler kanda birikir ve seviyeleri yükselir.
- ➡️ Ödem (Şişlik): Böbrekler, vücuttaki su ve sodyum dengesini düzenler. Yetmezlik durumunda bu sıvı-elektrolit dengesini sağlama işlevi bozulur. Fazla sıvı ve tuz vücuttan atılamaz, damar dışındaki dokularda birikir. Bu da özellikle ayak bilekleri, bacaklar ve yüzde şişliklere (ödem) neden olur.
- ➡️ Halsizlik: Bu durumun birkaç nedeni vardır. Birincisi, kanda biriken üre ve diğer toksinler doğrudan yorgunluğa sebep olur. İkincisi, böbrekler tarafından üretilen ve kırmızı kan hücrelerinin yapımını uyaran eritropoietin hormonunun üretimindeki azalmadır. Bu da kansızlığa (anemi) yol açar. Kansızlık ise dokulara yeterli oksijen taşınamamasına bağlı olarak şiddetli halsizliğe neden olur.
✅ Sonuç olarak, yüksek kreatinin/üre (atık uzaklaştırma bozukluğu), ödem (sıvı dengesi bozukluğu) ve halsizlik (toksin birikimi ve hormon üretim bozukluğu) böbrek yetmezliğinin temel göstergeleridir.
