Soru:
Bir diyaliz makinesi, atık maddelerin kandan uzaklaştırılması için difüzyon ve ultrafiltrasyon prensiplerini kullanır. Bu iki fiziksel süreci, diyaliz işlemi bağlamında nasıl gerçekleştiğini açıklayınız.
Çözüm:
💡 Diyaliz makineleri, böbreklerin süzme işlevini taklit eder. Bu işlem iki temel fiziksel kuvvete dayanır.
- ➡️ Difüzyon (Yayınım): Bu, maddelerin yüksek konsantrasyonlu ortamdan düşük konsantrasyonlu ortama kendiliğinden yayılmasıdır. Diyaliz makinesinde, atık madde yönünden zengin olan hasta kanı ile bu maddeleri içermeyen özel bir diyaliz sıvısı, yarı geçirgen bir zarın (membran) iki tarafından birbirine paralel olarak akar. Kandaki yüksek konsantrasyondaki üre, kreatinin gibi atık maddeler, konsantrasyon farkından dolayı zardan geçerek diyaliz sıvısına doğru yayılır ve böylece kandan uzaklaştırılmış olur. Aynı zamanda diyaliz sıvısındaki yararlı maddeler (örneğin bikarbonat) de kana geçebilir.
- ➡️ Ultrafiltrasyon (Basınçla Süzme): Bu, fazla sıvının kandan uzaklaştırılması işlemidir. Hemodiyaliz makinesi, kanın aktığı bölümde bir basınç gradiyenti oluşturur. Diyaliz sıvısı tarafındaki basınç, kan tarafındaki basınçtan daha düşük tutularak, suyun ve içindeki küçük çözünmüş maddelerin basınç farkı nedeniyle kandan diyaliz sıvısına doğru itilmesi sağlanır. Bu, bir sıvıyı zorla bir zardan geçirmeye benzer ve vücutta biriken fazla suyun (ödemin) atılmasını sağlar.
✅ Sonuç olarak, diyaliz makinesi difüzyon ile atık maddeleri, ultrafiltrasyon ile ise fazla sıvıyı vücuttan uzaklaştırarak böbrek işlevini yerine getirir.
