Soru:
I. Dünya Savaşı'nın ardından ABD Başkanı Woodrow Wilson'ın öne sürdüğü ilkelerden biri olan ve "Wilson İlkeleri" olarak anılan maddelerden bazıları şunlardır:
- Galip devletler, yenilen devletlerden toprak ve savaş tazminatı almayacaktır.
- Devletler arasındaki anlaşmazlıkları barış yoluyla çözecek uluslararası bir örgüt kurulacaktır.
- Osmanlı Devleti'nin Türk nüfusunun çoğunlukta olduğu bölgelerine kesin egemenlik hakkı tanınacaktır.
Bu ilkelerden hareketle, Wilson İlkeleri'nin genel olarak hangi temel amaca hizmet ettiği söylenebilir?
Çözüm:
💡 Bu soruyu çözmek için her bir maddenin altında yatan ortak fikri bulmamız gerekiyor. Wilson İlkeleri, savaş sonrası dünya düzenini şekillendirmeyi hedefliyordu.
- ➡️ İlk madde, "galip devletler... tazminat almayacaktır" diyerek sömürgeci ve cezalandırıcı bir barış anlayışının önüne geçmeyi amaçlar. Bu, kalıcı ve adil bir barış hedefini gösterir.
- ➡️ İkinci madde, "uluslararası bir örgüt kurulacaktır" diyerek gelecekteki çatışmaları önlemeyi ve dünya barışını kalıcı kılmayı hedefler.
- ➡️ Üçüncü madde, "Türk nüfusunun... egemenlik hakkı tanınacaktır" diyerek ulusların kendi kaderini tayin etmesi (self-determinasyon) prensibini vurgular. Bu da ezilen halklara saygı duyulan bir düzeni işaret eder.
✅ Tüm bu maddelerin ortak noktası, I. Dünya Savaşı'nın yıkıcı etkilerinden sonra kalıcı bir barış düzeni kurmak, sömürgeciliği ve gizli antlaşmaları önlemek ve ulusların kendi kaderlerini tayin hakkını gözetmektir.
