Soru:
Bir öğrenci, aynı frekansta (440 Hz) çalan iki farklı diyapazonu dinliyor. Birinci diyapazonun sesi ikinciden daha "gür" (daha fazla işitilebilir) geliyor. Bu durumun fiziksel açıklaması nedir? Sesin hangi özelliği farklıdır ve bu özellik nelere bağlıdır?
Çözüm:
💡 Bu soruda, sesin iki temel özelliği olan "şiddet" ve "yükseklik" kavramlarını ayırt etmemiz gerekiyor.
- ➡️ Adım 1: Her iki diyapazon da aynı frekansta (440 Hz) titreştiği için ürettikleri seslerin yüksekliği (perdesi) aynıdır. Yani ikisi de aynı "notayı" (La notasını) çalar.
- ➡️ Adım 2: Sesin "gür" olması, sesin kulağımıza ulaşan enerjisiyle ilgilidir. Bu özelliğe ses şiddeti denir.
- ➡️ Adım 3: Ses şiddeti, ses kaynağının titreşim genliği ile doğru orantılıdır. Birinci diyapazon daha gür ses çıkardığına göre, titreşim genliği daha büyüktür ve birim zamanda taşıdığı enerji daha fazladır.
- ➡️ Adım 4: Ses şiddeti aynı zamanda desibel (dB) cinsinden ölçülür ve kulak tarafından "sesin yüksekliği" olarak algılanır, ancak bu teknik terim olan "frekansla belirlenen yükseklik (perde)" ile karıştırılmamalıdır.
✅ Sonuç: İki sesin yüksekliği (perdesi) aynı, ancak şiddetleri farklıdır. Şiddet farkı, diyapazonların titreşim genliklerinin farklı olmasından kaynaklanır.
