Çözümlü Örnek 1
Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, fiile eklenen -a eki istek kipi anlamı katmıştır?
- A) Yarınki toplantıya mutlaka katıla.
- B) Bu konuyu daha sonra konuşala.
- C) Çiçekleri her gün sulaya.
- D) Bu eski defterleri atala.
Çözüm:
💡 İstek kipi eki (-a, -e), fiile "dilek, istek, arzu" anlamı katar. Çözüm için her seçeneği tek tek inceleyelim.
- ➡️ A Seçeneği: "katıla" fiili. Kök "katıl-" + "-a" eki. Burada bir istek, "katılmayı arzu etme" anlamı vardır. "İstiyorum ki katılayım."
- ➡️ B Seçeneği: "konuşala" fiili. "konuş-" fiil köküne "-ala" eki gelmiş. Bu, istek kipi eki (-a) değil, "-alım" ekinin söylenişte kısalmış halidir. Anlam "konuşalım" şeklinde teklif bildirir. İstek kipi genellikle tekil kişiler için kullanılır.
- ➡️ C Seçeneği: "sulaya" fiili. Kök "sula-" + "-y" kaynaştırma harfi + "-a" eki. Buradaki "-a" eki, "sulamayı isterim" anlamından çok, bir emri veya görevi ifade eder. "Onları sulayayım" istek olabilir ama bu cümlede emir/öneri gibi duruyor. Ancak net bir istek ifadesi A seçeneğindeki gibi değildir.
- ➡️ D Seçeneği: "atala" fiili. "at-" fiil köküne "-ala" eki gelmiş. Tıpkı B seçeneğindeki gibi bu da "-alım" anlamındadır. "Atalım" şeklinde teklif bildirir.
✅ En net istek kipi anlamı, birinci tekil şahsa (ben) yönelik olan A seçeneğinde ("katıla") bulunmaktadır.
