Merhaba gençler! Coğrafya yazılısı yaklaşıyor ve 6. senaryo ile karşınızdayım. Bu senaryo, sınavda çıkabilecek konuları kapsayan, bol örnekli ve anlaşılır bir rehber olacak. Sakın kaçırmayın!

🌋 İç ve Dış Kuvvetler

Yer kabuğunu şekillendiren kuvvetleri öğrenmeye hazır mısınız? İki ana başlık altında inceleyeceğiz:

🔥 İç Kuvvetler: Yerin içinden gelen, enerji dolu kuvvetlerdir.
🌊 Dış Kuvvetler: Güneş, su, rüzgar gibi dış etkenlerle oluşan kuvvetlerdir.

🔥 İç Kuvvetler Nelerdir?

İç kuvvetler, yerin derinliklerindeki magma hareketleri ve tektonik plakaların etkileşimi sonucu oluşur. Başlıcaları şunlardır:

🌋 Orojenez (Dağ Oluşumu): Yer kabuğundaki kıvrılma ve kırılmalarla dağların oluşmasıdır.
🌋 Epirojenez (Kıta Oluşumu): Karaların yükselmesi veya çökmesi olayıdır.
🌋 Volkanizma: Magmanın yeryüzüne çıkmasıyla oluşan olaylardır.
🌋 Depremler: Yer kabuğundaki ani kırılmalar sonucu oluşan sarsıntılardır.

🌊 Dış Kuvvetler Nelerdir?

Dış kuvvetler, yeryüzünü aşındırarak ve taşıyarak şekillendirir. Başlıcaları şunlardır:

💧 Akarsular: Yüzey sularının akışıyla oluşan kuvvetlerdir. Vadiler, kanyonlar oluştururlar.
💨 Rüzgarlar: Özellikle kurak ve yarı kurak bölgelerde etkilidirler. Mantarkayalar, kumullar oluştururlar.
🧊 Buzullar: Yüksek dağlık bölgelerde ve kutuplarda etkilidirler. Morenler, hörgüçkayalar oluştururlar.
🌊 Dalgalar ve Akıntılar: Kıyı bölgelerinde etkilidirler. Falezler, kıyı okları oluştururlar.

🗺️ Türkiye'nin Fiziki Coğrafyası

Türkiye'nin dağları, ovaları, platoları... Hepsi birbirinden güzel ve önemli! Gelin, yakından tanıyalım:

⛰️ Dağlar

Türkiye, Alp-Himalaya dağ kuşağında yer aldığı için dağlık bir ülkedir. Dağlar genellikle doğu-batı yönünde uzanır.

🏔️ Kuzey Anadolu Dağları: Karadeniz kıyı şeridi boyunca uzanır.
🏔️ Toros Dağları: Akdeniz kıyı şeridi boyunca uzanır.

🏞️ Ovalar

Türkiye'de hem tektonik hareketlerle oluşan ovalar hem de akarsuların taşıdığı alüvyonlarla oluşan ovalar bulunur.

🌾 Tektonik Ovalar: Fay hatları boyunca çökmelerle oluşur. Örnek: Adapazarı Ovası.
🌾 Alüvyal Ovalar: Akarsuların taşıdığı malzemelerle oluşur. Örnek: Çukurova.

Plateau

Platolar, akarsular tarafından derin vadilerle parçalanmış yüksek düzlüklerdir.

⛰️ İç Anadolu Platoları: Obruk Platosu, Haymana Platosu.
⛰️ Doğu Anadolu Platoları: Erzurum-Kars Platosu.

🌡️ İklim Elemanları ve Türkiye'nin İklimi

Hava durumu ile iklim arasındaki farkı biliyor muyuz? İklim, uzun yıllar boyunca gözlemlenen hava olaylarının ortalamasıdır.

☀️ Sıcaklık

Sıcaklık, enlem, yükselti, denize göre konum gibi faktörlerden etkilenir. Türkiye'de genel olarak güneyden kuzeye doğru sıcaklık azalır.

🌧️ Yağış

Yağış, hava kütlelerinin yükselip soğuması sonucu oluşur. Türkiye'de en çok yağış Karadeniz kıyılarında görülür.

💨 Rüzgarlar

Rüzgarlar, basınç farkından dolayı oluşur. Türkiye'de etkili olan yerel rüzgarlar vardır. Örneğin, Karayel, Yıldız, Poyraz.

🇹🇷 Türkiye'nin İklim Tipleri

☀️ Akdeniz İklimi: Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır.
🌧️ Karadeniz İklimi: Her mevsim yağışlıdır.
❄️ Karasal İklim: Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlıdır.

Umarım bu senaryo, yazılıya hazırlanmanıza yardımcı olur. Başarılar dilerim!