📚 Divan Edebiyatı Nazım Biçimleri: 10. Sınıf İçin Pratik Tablo
Divan edebiyatı, yüzyıllar boyunca edebiyatımızı şekillendiren önemli bir dönem. Bu dönemin şiirleri, kendine özgü nazım biçimleriyle dikkat çeker. İşte 10. sınıf edebiyat dersi için hazırladığımız, divan edebiyatı nazım biçimlerini özetleyen bir tablo:
📜 Beyitlerle Kurulan Nazım Biçimleri
Beyit, divan edebiyatı şiirinin temel yapı taşıdır. İki dizeden oluşur ve genellikle aynı anlamı taşır.
- 🌹 Gazel: Aşk, şarap, güzellik gibi konuları işleyen, genellikle 5-15 beyitten oluşan nazım biçimidir. İlk beytine matla, son beytine makta denir. En güzel beytine ise beytül gazel adı verilir. Şairin adının geçtiği beyit ise mahlas beytidir.
- 🌷 Kaside: Bir kişiyi övmek amacıyla yazılan, genellikle 33-99 beyit arasında değişen uzunca bir nazım biçimidir. Bölümleri vardır: Nesib (Teşbib), Girizgah, Methiye, Fahriye, Tegazzül, Dua.
- 🌸 Mesnevi: Aruzun kısa kalıplarıyla yazılan, her beyti kendi içinde kafiyeli olan uzun nazım biçimidir. Aşk hikayeleri, destanlar, öğretici konular işlenir. Şehname, Leyla ile Mecnun, Hüsn ü Aşk gibi eserler mesnevi türündedir.
- 🌺 Müstezat: Gazelin özel bir şeklidir. Her beyitin dizelerine ek olarak kısa bir dize eklenir.
📄 Bentlerle Kurulan Nazım Biçimleri
Bent, birden fazla dizeden oluşan ve kendi içinde anlam bütünlüğü taşıyan bölümlerdir.
- 🍁 Şarkı: Türklerin divan edebiyatına kazandırdığı bir nazım biçimidir. Genellikle bestelenmek amacıyla yazılır. Dörtlüklerden oluşur ve her dörtlüğün sonunda mısra-ı berceste bulunur.
- 🍃 Murabba: Dörtlüklerden oluşan bir nazım biçimidir. Her dörtlüğün son dizesi aynıdır.
- 🍂 Terbi: Bir gazelin beyitlerinin üzerine iki dize eklenerek oluşturulan dörtlüklerden meydana gelir.
- ☘️ Terci-i Bent: Bentleri oluşturan dize sayıları aynı olan ve her bendin sonunda tekrar eden bir dizeye sahip nazım biçimidir.
- 🍀 Terkib-i Bent: Bentleri oluşturan dize sayıları aynı olan ve her bendin sonunda değişen bir dizeye sahip nazım biçimidir.
✨ Diğer Nazım Biçimleri
- ⭐ Kıt'a: Genellikle iki beyitten oluşan, anlam bütünlüğü taşıyan bir nazım biçimidir. Gazelden farklı olarak matla beyti yoktur.
Bu tablo, divan edebiyatı nazım biçimlerini anlamanı ve öğrenmeni kolaylaştıracaktır. Başarılar!
