📚 10. Sınıf Felsefe 1. Dönem 1. Yazılı Hazırlık Rehberi
Merhaba! Bu içerik, "Felsefeyle Tanışma" ünitesinden oluşan ilk yazılı sınavına hazırlanman için bir ders notu niteliğindedir. Konuları adım adım, önemli noktaları vurgulayarak ele alacağız. Hadi başlayalım!
🎯 Ünite: Felsefeyle Tanışma
Bu ünitede felsefenin ne olduğunu, nasıl sorular sorduğunu ve temel disiplinlerini öğreniyoruz.
1. 🤔 Felsefe Nedir? (Tanım ve Anlam)
Felsefe, Yunanca "philosophia" (bilgelik sevgisi) kelimesinden gelir. Akıl ve mantık yoluyla varlık, bilgi, değer gibi konularda sistemli ve eleştirel düşünme etkinliğidir.
- 🔍 Temel Özellikleri: Eleştirel olması, soru sormaya dayanması, kümülatif (birikimli) ilerlemesi, evrensel olması.
- ❓ Felsefenin Soruları: "Gerçek nedir?", "Doğru bilgi mümkün müdür?", "Ahlakın kaynağı nedir?", "Güzel nedir?"
2. 🧠 Felsefi Düşüncenin Nitelikleri
- Refleksif (Düşünme üzerine düşünme): Felsefe, düşüncenin kendisini de sorgular.
- Eleştirel ve Sorgulayıcı: Hiçbir kabülü olduğu gibi kabul etmez.
- Akılcı (Rasyonel) ve Mantıklı: Duygu ve inançtan çok, akıl ve argümanlarla ilerler.
- Bütüncül (Sistemli): Olaylara parçadan değil, bütünün içindeki yeriyle bakar.
- Evrensel: Soruları ve cevapları insanlığı ilgilendirir.
3. ⚖️ Felsefe ve Bilim İlişkisi
Bu karşılaştırma sınavda sıkça çıkar!
- 🔬 Bilim: Olmuş ve olan ile ilgilenir. Somut, deneysel, uzlaşımsal (konsensüs) sonuçlar arar. Belli bir alanı (fizik, biyoloji) inceler.
- 💭 Felsefe: Olan, olması gereken ve olabilecek ile ilgilenir. Soyut, spekülatif, çoğulcu (farklı görüşler) sonuçlar üretir. Varlığı ve bilgiyi bir bütün olarak sorgular.
- Ortak Nokta: Her ikisi de akıl, mantık, merak ve sistematik düşünme kullanır.
4. 🏛️ Felsefenin Temel Disiplinleri (Ana Branşları)
Felsefenin ana soru alanlarını bilmek çok önemli. Her birinin temel sorusunu ezberle!
- 📜 Metafizik (Varlık Felsefesi): "Varlık nedir?", "Gerçeklik nedir?" Varlığın özünü, ilk nedenlerini araştırır.
- 🧪 Epistemoloji (Bilgi Felsefesi): "Bilgi nedir?", "Doğru bilgi mümkün müdür?" Bilginin kaynağını, sınırlarını, doğruluğunu inceler.
- ⚖️ Ahlak Felsefesi (Etik): "İyi nedir?", "Doğru davranış nasıl olmalıdır?" Eylemlerimizin ilkelerini, iyi-kötü kavramlarını sorgular.
- 🎨 Estetik: "Güzel nedir?", "Sanat nedir?" Güzellik, sanat ve zevk kavramlarını irdeler.
- 🏛️ Siyaset Felsefesi: "İktidar nedir?", "İdeal düzen nasıl olmalıdır?" Devlet, iktidar, adalet, birey-toplum ilişkisini ele alır.
- 🔭 Mantık: "Doğru düşünmenin kuralları nelerdir?" Geçerli akıl yürütme ve argüman oluşturma yöntemlerini inceler.
💡 Sınavda Çıkabilecek Önemli Kavramlar ve İsimler
- Filozof: Felsefe yapan kişi (Ör: Sokrates, Platon, Farabi).
- Felsefi Tutum: Merak, şüphe, hayret ve eleştirel bakış.
- Bilgelik (Hikmet) vs. Bilgi: Bilgelik, bilginin yaşama doğru uygulanması ve derin kavrayıştır.
- Mitoloji ve Din ile Farkı: Mitoloji ve din inanç ve imana dayanır; felsefe ise akıl ve sorgulamaya.
✍️ Yazılıda Nasıl Cevaplar Vermelisin?
Tanım Soruları: (Örn: "Felsefe nedir?") Kısa, net ve öz tanım yap, ardından bir özelliğini belirt.
Karşılaştırma Soruları: (Örn: "Felsefe ile bilimi karşılaştırın.") Benzerlikleri ve farklılıkları maddeler halinde yaz.
Örnekleme Soruları: (Örn: "Metafiziğe bir örnek soru yazın.") Disiplinin temel sorusunu doğru yazdığından emin ol.
🎉 Son Tavsiye: Bu notlardaki ana başlıkları, tanımları ve temel soruları iyice öğren. Kendi cümlelerinle ifade etmeye çalış. Hepinize sınavda başarılar! 🍀
