📚 10. Sınıf Fizik 1. Dönem 2. Yazılıya Hazırlık Rehberi
10. sınıf fizik dersinin 1. dönem 2. yazılısı yaklaşıyor! Sakin ol, bu rehber sana yardımcı olacak. İşte sınavda çıkabilecek konular ve önemli noktalar:
🌈 1. Vektörler
Vektörler, fizikte yönü ve büyüklüğü olan nicelikleri ifade etmek için kullanılır. Kuvvet, hız, ivme gibi kavramlar vektörel büyüklüklerdir.
- 📏 Vektörün Gösterimi: Vektörler genellikle bir ok ile gösterilir. Okun uzunluğu vektörün büyüklüğünü, okun yönü ise vektörün yönünü belirtir.
- ➕ Vektörlerde Toplama: Vektörler uç uca eklenerek toplanır. Bileşke vektör, ilk vektörün başlangıç noktasından son vektörün bitiş noktasına çizilen vektördür.
- ➖ Vektörlerde Çıkarma: Bir vektörü çıkarmak, o vektörün tersini eklemekle aynıdır.
- 📐 Vektörlerin Bileşenleri: Vektörler, yatay (x) ve düşey (y) bileşenlerine ayrılabilir. Bu bileşenler trigonometri kullanılarak bulunur.
🚀 2. Bağıl Hareket
Bağıl hareket, bir gözlemcinin başka bir gözlemciye göre hareketini ifade eder. Örneğin, hareket halindeki bir trende oturan bir yolcu, dışarıdaki birine göre farklı bir hızda hareket ediyor gibi görünür.
- 🚂 Bağıl Hız: Bağıl hız, gözlemcinin hızından, gözlenen nesnenin hızının çıkarılmasıyla bulunur. Vbağıl = Vgözlenen - Vgözlemci
- 🌊 Nehir Problemleri: Nehirde hareket eden bir teknenin hızı, akıntı hızıyla etkileşime girer. Teknenin yere göre hızı, tekne hızı ile akıntı hızının vektörel toplamıdır.
- 💨 Rüzgar Problemleri: Rüzgarın etkisiyle hareket eden bir uçağın hızı da bağıl hareket prensiplerine göre hesaplanır.
⚖️ 3. Newton'ın Hareket Yasaları
Newton'ın hareket yasaları, cisimlerin hareketini açıklayan temel yasalardır.
🍎 3.1. Eylemsizlik Yasası
- 😴 Tanım: Bir cisme dışarıdan bir kuvvet etki etmediği sürece, duran cisim durmaya, hareket eden cisim ise sabit hızla hareket etmeye devam eder.
- 🚗 Örnek: Aniden fren yapan bir arabadaki yolcuların öne doğru savrulması.
💪 3.2. Temel Yasa (F = ma)
- 📝 Tanım: Bir cisme etki eden net kuvvet, cismin kütlesi ile ivmesinin çarpımına eşittir. F = ma
- 📐 Birimler: Kuvvet (F) Newton (N), kütle (m) kilogram (kg), ivme (a) metre/saniye2 (m/s2) cinsinden ölçülür.
🤝 3.3. Etki-Tepki Yasası
- 🔄 Tanım: Her etkiye karşı eşit büyüklükte ve zıt yönde bir tepki vardır.
- 🚀 Örnek: Bir roketin ateşlenmesi sırasında, roketin egzoz gazlarını aşağı doğru itmesi, roketi yukarı doğru hareket ettiren bir tepki kuvveti oluşturur.
💥 4. Sürtünme Kuvveti
Sürtünme kuvveti, iki yüzeyin birbirine temas ettiği durumlarda hareketi engelleyen bir kuvvettir.
- 滑 Kinetik Sürtünme: Hareket halindeki cisimlere etki eden sürtünme kuvvetidir.
- 🛑 Statik Sürtünme: Duran cisimlere etki eden ve hareketi başlatmayı engelleyen sürtünme kuvvetidir.
- 📈 Sürtünme Katsayısı (μ): Sürtünme kuvvetinin büyüklüğü, yüzeylerin cinsine bağlıdır ve sürtünme katsayısı ile ifade edilir.
- Formül: Sürtünme kuvveti (Fs) = Sürtünme katsayısı (μ) x Normal kuvvet (N)
Bu konuları dikkatlice çalışarak ve bol bol soru çözerek sınavda başarılı olabilirsin! Başarılar!
