📚 11. Sınıf Fizik 2. Dönem 2. Yazılı MEB Örnek Soruları ve Çözümleri
Merhaba 11. sınıf öğrencileri! Fizik dersi 2. dönem 2. yazılı sınavına hazırlanırken size yardımcı olacak MEB örnek sorularını ve çözümlerini bu yazıda bulabilirsiniz. Unutmayın, düzenli tekrar ve bol soru çözümü başarının anahtarıdır. Haydi başlayalım!
💡 1. Soru: Elektrik Alan ve Potansiyel
Soru: Yüklü bir parçacığın elektrik alanı ve potansiyeli arasındaki ilişkiyi açıklayınız. Elektrik alanın yönü ve potansiyelin değişimi arasındaki bağlantıyı örneklerle gösteriniz.
Çözüm:
- ⚡ Elektrik Alan: Elektrik alan, bir elektrik yükünün etrafında oluşturduğu ve başka bir yüke kuvvet uygulayabileceği bölgedir. Vektörel bir büyüklüktür, yani hem büyüklüğü hem de yönü vardır. Elektrik alan çizgileri pozitif yükten dışarı, negatif yüke doğrudur.
- 🔋 Elektrik Potansiyeli: Elektrik potansiyeli ise birim yük başına düşen potansiyel enerjidir. Skaler bir büyüklüktür, yani sadece büyüklüğü vardır, yönü yoktur. Elektrik potansiyeli, pozitif yükten uzaklaştıkça azalır, negatif yüke yaklaştıkça artar.
- 🔗 İlişki: Elektrik alan, potansiyelin değişim hızıdır. Yani, elektrik alanın yönü, potansiyelin en hızlı azaldığı yöndedir. Örneğin, pozitif bir yükten uzaklaştıkça hem elektrik alan şiddeti azalır hem de potansiyel düşer.
💡 2. Soru: Manyetik Alan ve Kuvvet
Soru: Düzgün bir manyetik alanda hareket eden yüklü bir parçacığa etki eden manyetik kuvveti açıklayınız. Bu kuvvetin parçacığın hareketine etkisini örneklerle gösteriniz.
Çözüm:
- 🧲 Manyetik Alan: Manyetik alan, hareketli elektrik yüklerinin veya mıknatısların etrafında oluşturduğu ve başka bir hareketli yüke veya mıknatısa kuvvet uygulayabileceği bölgedir.
- 💪 Manyetik Kuvvet: Düzgün bir manyetik alanda hareket eden yüklü bir parçacığa etki eden manyetik kuvvet, parçacığın yükü, hızı ve manyetik alanın şiddeti ile doğru orantılıdır. Kuvvetin yönü, hız ve manyetik alan vektörlerine diktir (sağ el kuralı ile bulunur).
- 🌀 Hareket Etkisi: Manyetik kuvvet, parçacığın hızının yönünü değiştirir ancak süratini değiştirmez. Eğer hız ve manyetik alan birbirine dik ise, parçacık düzgün dairesel hareket yapar. Eğer hız ve manyetik alan arasında bir açı varsa, parçacık helisel (sarmal) bir yörünge izler.
💡 3. Soru: İndüksiyon Akımı
Soru: Faraday'ın indüksiyon yasasını açıklayınız ve indüksiyon akımının oluşumunu örneklerle gösteriniz.
Çözüm:
- 🔄 Faraday Yasası: Faraday'ın indüksiyon yasası, bir devredeki manyetik akı değişimi sonucu bir elektromotor kuvveti (EMK) oluştuğunu belirtir. Bu EMK, devrede bir indüksiyon akımı oluşturur.
- 🌀 Manyetik Akı: Manyetik akı, bir yüzeyden geçen manyetik alan çizgilerinin sayısıdır. Akı değişimi, manyetik alanın şiddetinin, yüzey alanının veya yüzeyin manyetik alana göre konumunun değişmesiyle oluşabilir.
- 💡 İndüksiyon Akımı: Örneğin, bir bobinin içinden geçen bir mıknatıs hareket ettirilirse, bobindeki manyetik akı değişir ve bobinde bir indüksiyon akımı oluşur. Bu akımın yönü, Lenz yasasına göre, akı değişimini engelleyecek yöndedir.
💡 4. Soru: Transformatörler
Soru: Transformatörlerin çalışma prensibini ve kullanım alanlarını açıklayınız.
Çözüm:
- ⚡ Çalışma Prensibi: Transformatörler, elektromanyetik indüksiyon prensibiyle çalışan ve alternatif akım (AC) voltajını yükseltip alçaltmaya yarayan cihazlardır. İki temel bölümden oluşurlar: Primer (birincil) sargı ve sekonder (ikincil) sargı.
- 🔄 Voltaj Dönüşümü: Primer sargıya uygulanan AC voltaj, çekirdekte değişken bir manyetik akı oluşturur. Bu manyetik akı, sekonder sargıda bir EMK indükler. Voltajın yükseltilmesi veya alçaltılması, sargıların sarım sayıları arasındaki oranla belirlenir.
- 🏠 Kullanım Alanları: Transformatörler, elektrik enerjisinin iletiminde (yüksek voltajda iletim kayıpları azaltır), elektronik cihazlarda (voltajı uygun seviyeye düşürür), kaynak makinelerinde ve daha birçok alanda kullanılır.
Umarım bu örnek sorular ve çözümleri, sınavınıza hazırlanırken size yardımcı olur. Başarılar!
