🧬 Eş Baskınlık Nedir?
Eş baskınlık, heterozigot genotipe sahip bireylerde her iki alelin de fenotipte ayrı ayrı ve eşit derecede etkili olduğu bir durumdur. Yani, aleller birbirine baskınlık kuramaz ve her ikisi de özelliklerin oluşumuna katkıda bulunur. Bu durum, Mendel genetiğinin temel prensiplerinden farklıdır çünkü Mendel genetiğinde bir alel diğerine baskın gelir.
🤔 Eş Baskınlıkta Genotip ve Fenotip Oranları Nasıl Hesaplanır?
Eş baskınlıkta genotip ve fenotip oranlarını hesaplamak için aşağıdaki adımları izleyebiliriz:
🧮 Punnett Karesi Çizimi
* Öncelikle, çaprazlanan bireylerin genotiplerini belirleyin. Örneğin, bir kırmızı çiçekli (RR) bitki ile bir beyaz çiçekli (WW) bitkiyi çaprazlayalım.
* Punnett karesini çizerek olası genotip kombinasyonlarını gösterin:
| | R | R |
| :---- | :-: | :-: |
| **W** | RW | RW |
| **W** | RW | RW |
📊 Genotip Oranlarının Belirlenmesi
* Punnett karesinden elde edilen genotipleri sayın ve oranlarını belirleyin.
* Bu örnekte, tüm yavruların genotipi RW'dir.
* Genotip oranı: %100 RW
🌸 Fenotip Oranlarının Belirlenmesi
* Eş baskınlıkta her genotip farklı bir fenotipe karşılık gelir.
* RR: Kırmızı çiçek
* WW: Beyaz çiçek
* RW: Pembe çiçek (kırmızı ve beyazın karışımı)
* Bu durumda, yavruların tamamı pembe çiçekli olacaktır.
* Fenotip oranı: %100 Pembe
🧪 Örnek Soru Çözümü
Diyelim ki, bir sığır türünde kırmızı kıl rengi (RR), beyaz kıl rengi (WW) ve alaca kıl rengi (RW) eş baskınlıkla belirleniyor. Alaca renkli bir sığır (RW) ile beyaz renkli bir sığır (WW) çiftleşirse, yavruların genotip ve fenotip oranları ne olur?
🧮 Punnett Karesi Çizimi
| | R | W |
| :---- | :-: | :-: |
| **W** | RW | WW |
| **W** | RW | WW |
📊 Genotip Oranlarının Belirlenmesi
* RW: 2/4 = %50
* WW: 2/4 = %50
* Genotip oranı: %50 RW, %50 WW
🐄 Fenotip Oranlarının Belirlenmesi
* RW: Alaca renkli
* WW: Beyaz renkli
* Fenotip oranı: %50 Alaca, %50 Beyaz
📝 Özet
Eş baskınlıkta genotip ve fenotip oranlarını hesaplamak için Punnett karesi çizilir, genotip oranları belirlenir ve her genotipin karşılık geldiği fenotip oranları tespit edilir. Unutmayın, eş baskınlıkta her alel fenotipte etkisini gösterir!
