İz düşüm, bir nesnenin bir yüzey üzerindeki görüntüsüdür. Sanki nesneye ışık tutulmuş gibi düşünün; gölgesi yüzeye düşer. İşte o gölge, iz düşümdür!
Benzerlik ve oranlar, iz düşüm problemlerini çözerken en büyük yardımcılarımızdır. Özellikle üçgenlerde ve paralel doğrularda çok işe yararlar.
İki üçgenin açıları aynıysa, bu üçgenler benzerdir. Benzer üçgenlerin kenar uzunlukları arasında sabit bir oran vardır.
Örnek:
Bir direğin gölgesi 3 metre, aynı anda bir çocuğun gölgesi 1 metre olsun. Çocuğun boyu 1.5 metre ise, direğin boyu kaç metredir?
Bu soruyu çözmek için benzer üçgenleri kullanırız. Direk ve çocuk, zeminle dik açı oluşturduğundan ve güneş ışınları aynı açıyla geldiğinden, iki benzer üçgen oluşur.
Oran kurarak çözebiliriz:
$\frac{Direğin \ boyu}{Çocuğun \ boyu} = \frac{Direğin \ gölgesi}{Çocuğun \ gölgesi}$
$\frac{Direğin \ boyu}{1.5} = \frac{3}{1}$
$Direğin \ boyu = 1.5 \times 3 = 4.5$ metre
Paralel doğrular, bir doğruyu kestiklerinde oluşan parçalar arasında orantı oluştururlar. Bu durum, Tales Teoremi ile açıklanır.
Örnek:
Dört paralel doğru, iki keseni sırasıyla A, B, C ve D noktalarında ve E, F, G ve H noktalarında kesiyor. $|AB| = 4$ cm, $|BC| = 6$ cm ve $|EF| = 8$ cm ise, $|FG|$ kaç cm'dir?
Tales Teoremine göre:
$\frac{|AB|}{|BC|} = \frac{|EF|}{|FG|}$
$\frac{4}{6} = \frac{8}{|FG|}$
$|FG| = \frac{6 \times 8}{4} = 12$ cm
Umarım bu anlatım, 2026 TYT'de iz düşüm, benzerlik ve oranlar konularında size yardımcı olur. Başarılar!