Ortak iyon etkisi, çözeltide az çözünen bir tuzun çözünürlüğünün, çözeltiye ortak bir iyon içeren çözünen bir madde eklenmesiyle azalmasıdır. Bu etki, Le Chatelier İlkesi'nin bir uygulamasıdır.
Gümüş klorürün (AgCl) suda çözünme dengesini ele alalım:
AgCl(k) ⇌ Ag+(aq) + Cl-(aq)
Eğer bu çözeltiye sodyum klorür (NaCl) eklersek, çözeltideki klorür iyonu (Cl-) konsantrasyonu artar. Le Chatelier İlkesi'ne göre, sistem bu artışı azaltmak için tepki verir. Bu durumda, denge sola kayar, yani daha fazla AgCl çöker ve çözeltideki Ag+ iyonu konsantrasyonu azalır. Bu da AgCl'nin çözünürlüğünün azalması anlamına gelir.
AgCl'nin çözünürlük çarpımı (Kçç) değeri $1.8 \times 10^{-10}$'dur. Eğer 0.1 M NaCl çözeltisinde AgCl'nin çözünürlüğünü hesaplamak istersek:
AgCl(k) ⇌ Ag+(aq) + Cl-(aq)
Başlangıçta, [Cl-] = 0.1 M (NaCl'den gelir).
Dengede, [Ag+] = s (çözünürlük) ve [Cl-] = 0.1 + s
Kçç = [Ag+][Cl-] = $1.8 \times 10^{-10}$
s(0.1 + s) = $1.8 \times 10^{-10}$
s çok küçük olduğundan (0.1 + s) ≈ 0.1 alınabilir.
s ≈ $\frac{1.8 \times 10^{-10}}{0.1} = 1.8 \times 10^{-9}$ M
Görüldüğü gibi, NaCl varlığında AgCl'nin çözünürlüğü önemli ölçüde azalmıştır.
