6. Sınıf Düşünceyi Geliştirme Yolları Nelerdir? (Tanımlama, Örnekleme, Karşılaştırma)

Question

Düşünceyi geliştirme yollarını konu anlatımında görünce anlıyorum ama kendi yazdığım paragraflarda hangisini kullandığımı çok karıştırıyorum. Özellikle tanımlama ile örnekleme arasındaki farkı netleştiremiyorum, sanki ikisi de aynı gibi geliyor.

Answer 1

Düşünceyi Geliştirme Yolları

Bir konuyu anlatırken veya bir yazı yazarken düşüncelerimizi daha etkili, anlaşılır ve inandırıcı hale getirmek için kullandığımız bazı yöntemler vardır. Bunlara düşünceyi geliştirme yolları denir. En sık kullanılanları tanımlama, örnekleme ve karşılaştırma'dır.

1. Tanımlama

Bir varlığın, kavramın veya durumun ne olduğunu, onun özelliklerini belirterek açıklamaktır. "Bu nedir?" sorusunun cevabını verir. Tanım cümleleri genellikle "... denir." veya "...dır/dir" şeklinde biter.

Örnek:

• Özgürlük, bir bireyin başkalarına zarar vermeden dilediği gibi davranabilmesidir.
• Atasözü, atalarımızın uzun deneyimler sonucu söylediği, yol gösterici kısa ve özlü sözlerdir.

2. Örnekleme

Anlatılan soyut bir düşünceyi veya genel bir kuralı, somut ve anlaşılır hale getirmek için o düşünceyle ilgili örnekler vermektir. "Örneğin, mesela" gibi ifadelerle başlar.

Örnek:

• Pek çok hayvan kış uykusuna yatar. Örneğin ayılar, sincaplar ve kurbağalar soğuk kış aylarını uyuyarak geçirir.
• Bazı sözcükler eş anlamlıdır, yani aynı anlama gelir. Mesela "siyah" ve "kara" sözcükleri eş anlamlıdır.

3. Karşılaştırma

İki varlık, kavram, durum veya olayı benzer veya farklı yönleriyle ele almaktır. "Daha, en, ise, göre, kadar, benzer şekilde" gibi ifadeler sıkça kullanılır.

Örnek:

• Elma, portakala göre daha tatlı bir meyvedir.
• Romanlar uzun soluklu anlatılardır, oysa öyküler daha kısa ve tek bir olay etrafında şekillenir.
• İstanbul en kalabalık şehrimizdir.

Answer 2

6. Sınıf Düşünceyi Geliştirme Yolları Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aşağıdaki parçada hangi düşünceyi geliştirme yolu ağır basmaktadır?

"İstanbul, tarih boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış kadim bir şehirdir. Örneğin, Roma İmparatorluğu döneminde 'Nova Roma' adıyla anılmış, Bizans İmparatorluğu'na başkentlik etmiş ve nihayetinde Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedilerek bir cihan imparatorluğunun merkezi olmuştur."

a) Tanımlama   b) Karşılaştırma   c) Örnekleme   d) Benzetme
Cevap: c) Örnekleme
Çözüm: Parçada, İstanbul'un pek çok medeniyete ev sahipliği yapması düşüncesi, Roma, Bizans ve Osmanlı İmparatorlukları örnek gösterilerek somutlaştırılmış ve geliştirilmiştir.

Soru 2: "Masal, olayların olağanüstü kahramanlar ve olağanüstü olaylar aracılığıyla anlatıldığı, genellikle nesilden nesile sözlü olarak aktarılan bir edebiyat türüdür." cümlesi için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

a) Bir karşılaştırma yapılmıştır.   b) Bir tanım yapılmıştır.   c) Bir örnek verilmiştir.   d) Bir benzetme yapılmıştır.
Cevap: b) Bir tanım yapılmıştır.
Çözüm: Cümlede "masal" kavramının ne olduğu, temel özellikleri (olağanüstü kahramanlar/olaylar, sözlü aktarım) ve türü (edebiyat türü) belirtilerek açıklanmıştır. Bu, bir kavramı özellikleriyle tanımlamaktır.

Soru 3: "Roman, olayları ve karakterleri ayrıntılarıyla ele alan uzun bir anlatı türüyken, hikâye romana göre daha kısa, daha az karakterli ve daha dar bir zaman dilimini konu alır." ifadesi temel olarak hangi düşünceyi geliştirme yoluna başvurmuştur?

a) Tanımlama   b) Örnekleme   c) Karşılaştırma   d) Tanık gösterme
Cevap: c) Karşılaştırma
Çözüm: İfadede, iki edebi tür olan "roman" ve "hikâye"; uzunluk, karakter sayısı ve zaman dilimi bakımından karşılaştırılarak aralarındaki farklar ortaya konmuş ve düşünce bu yolla geliştirilmiştir.