"Ki" Bağlacı ve "-ki" Ekinin Yazımı
Merhaba! Bu dersimizde Türkçe'de sıkça karıştırılan "ki" bağlacı ile "-ki" ekinin yazımını öğreneceğiz. Bunları ayırt etmek aslında çok kolay. Gelin birlikte inceleyelim.
1. "Ki" Bağlacı (Ayrı Yazılır)
"Ki" bağlacı, cümleleri veya kelimeleri birbirine bağlayan bir sözcüktür. Her zaman ayrı yazılır.
Nasıl Anlarız? Cümleden "ki"yi çıkardığımızda cümlenin anlamı bozulmaz, sadece bağlantı kopar. Ayrıca "ki"den sonra "-ler, -lar" çoğul eki getirilebilir.
- Örnek: "Öyle güzel bir resim çizmiş ki herkes hayran kaldı."
("ki"yi çıkaralım: "Öyle güzel bir resim çizmiş herkes hayran kaldı." Anlam bozulmadı, sadece bağlantı koptu.)
- Örnek: "Duydum ki yeni bir okula geçecekmiş."
- Örnek: "O kadar yoruldum ki ayakta duramıyorum."
2. "-ki" Eki (Bitmiş Yazılır)
"-ki" eki ise bir ek olduğu için kelimeye bitişik yazılır. İsimlere gelerek onlara işaret (gösterme) anlamı katar veya bir yer, zaman bildirir.
Nasıl Anlarız? "-ki"yi cümleden çıkardığımızda cümlenin anlamı bozulur. Ayrıca "-ki"den sonra çoğul eki (-ler, -lar) getirilemez.
- Örnek (İşaret/Gösterme): "Senin defterin burada, benimki nerede?"
("-ki"yi çıkaralım: "Senin defterin burada, benim nerede?" Anlam bozuldu. "Benim" derken neyi kastettiğimiz belli değil. "Benimki" = "Benim defterim")
- Örnek (Yer): "Evdeki hesap çarşıya uymaz." (Evde yapılan hesap)
- Örnek (Zaman): "Dünkü maçı izledin mi?" (Dün olan maç)
Pratik Ayırt Etme Yöntemi: "Hangi, Hangi(si)" Sorusu
Kafanız karıştığında şu soruyu sorun: Cümledeki "ki"den sonra "hangi" veya "hangisi" sorusunu getirebiliyorsanız, o "-ki" ektir ve bitişik yazılır.
- Örnek: "Arabam bozuldu, seninkini kullanabilir miyim?"
-> Hangi arabayı? Senin arabayı. (Bitişik yazılır.)
- Örnek: "Yarınki sınava çalıştın mı?"
-> Hangi sınav? Yarın olan sınav. (Bitişik yazılır.)
- Örnek: "O kadar hızlı koştu ki yetişemedim."
-> Hangi? (Bu soru burada anlamsız. O halde bu "ki" bağlacıdır, ayrı yazılır.)
Özet
- Ayrı yazılan "ki" → Bağlaçtır. Çıkarınca anlam bozulmaz.
- Bitişik yazılan "-ki" → Ektir. Çıkarınca anlam bozulur. "Hangi?" sorusuna cevap verir.
Bu kuralları iyice öğrendikten sonra bol bol pratik yaparak "ki" yazımını artık hiç karıştırmayacaksınız!
