6. sınıf Mecaz anlam nedir? Örnekleri

Question

Hocam mecaz anlam konusunu anlamakta zorlanıyorum. Bir sözcüğün gerçek anlamı dışında kullanılması derste biraz kafamı karıştırdı. "Ateş" kelimesinin "Hasta olunca bütün vücudum ateş içindeydi." cümlesinde kullanımı gibi örneklerle konuyu pekiştirmek istiyorum.

Answer 1

Mecaz Anlam (Yan Anlam)

Bir sözcüğün, gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak, bambaşka bir anlamda kullanılmasına mecaz anlam denir. Mecaz anlamda, sözcükler artık akla gelen ilk, temel anlamlarını yitirirler ve yepyeni bir anlam kazanırlar. Bu, dilimizi daha renkli ve etkileyici kılan bir özelliktir.

Mecaz Anlam Nasıl Anlaşılır?

Bir cümlede kullanılan sözcüğü, gerçek anlamıyla düşündüğümüzde saçma bir durum ortaya çıkıyorsa, o sözcük büyük ihtimalle mecaz anlamda kullanılmıştır.

Örneğin: "Bu olay karşısında yüreğim sızladı." cümlesini ele alalım.

• Gerçek Anlamıyla Düşünelim: Yürek (kalp) bir organdır ve sızlaması fiziksel bir acıdır. Bir olay karşısında fiziksel olarak kalbin sızlaması mümkün değildir.
• Mecaz Anlamı: Burada "yüreğim sızladı" ifadesi, "çok üzüldüm, içim acıdı" anlamına gelir. Yani sözcük gerçek anlamından uzaklaşmıştır.

Mecaz Anlam Örnekleri

• Soğuk:
  • Gerçek Anlam: Havanın ısısının düşük olması. ("Dışarısı çok soğuk, montunu giy.")
  • Mecaz Anlam: İlgisiz, sevgisiz, itici davranış. ("Bana çok soğuk davrandı.")
• Sıcak:
  • Gerçek Anlam: Havanın ısısının yüksek olması. ("Yaz günleri hava çok sıcak olur.")
  • Mecaz Anlam: Samimi, sevecen, içten. ("Çok sıcak bir aile ortamı vardı.")
• Ateş:
  • Gerçek Anlam: Yanıcı maddelerin tutuşmasıyla ortaya çıkan ısı ve ışık. ("Kamp için ateş yaktık.")
  • Mecaz Anlam: Coşku, heyecan, hırs. ("Gözlerinde bir ateş yandı.")
• Kuru:
  • Gerçek Anlam: Suyu, nemi olmayan. ("Çamaşırlar henüz kuru değil.")
  • Mecaz Anlam: Duygudan yoksun, sıkıcı, cansız. ("Öğretmen çok kuru bir anlatımla ders işliyor.")
• Tatlı:
  • Gerçek Anlam: Şeker tadında olan. ("Bu pasta çok tatlı.")
  • Mecaz Anlam: Hoş, güzel, çekici. ("Çocuğun çok tatlı bir gülüşü var.")
• Yüzmek:
  • Gerçek Anlam: Suyun üstünde veya içinde hareket etmek. ("Yazın den

Answer 2

6. Sınıf Mecaz Anlam Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "ateş" sözcüğü mecaz anlamda kullanılmıştır?
a) Sobadaki ateş yavaş yavaş sönüyordu.
b) Ormandaki ateş itfaiye ekipleri tarafından söndürüldü.
c) Bu konuşma gözlerinde bir ateş yaktı.
d) Kamp ateşinin etrafında toplandık ve şarkı söyledik.
Cevap: c
Çözüm: "c" seçeneğinde "gözlerinde bir ateş yaktı" ifadesinde ateş sözcüğü, öfke veya coşku gibi bir duyguyu ifade etmek için kullanılmıştır. Bu, sözcüğün gerçek anlamından uzaklaşarak mecaz anlam kazandığını gösterir.

Soru 2: "Bu olaydan sonra iyice inceldi." cümlesindeki altı çizili sözcüğün mecaz anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
a) Zayıflamak
b) Daralmak
c) Hassaslaşmak, çabuk etkilenir olmak
d) Kalınlığı azalmak
Cevap: c
Çözüm: "İncelmek" sözcüğü bu cümlede fiziksel bir incelme değil, bir kişinin duygusal olarak hassaslaşması, daha narın ve kırılgan bir hale gelmesi anlamında kullanılmıştır. Bu, mecaz anlamdır.

Soru 3: "Sınav sonuçları açıklandığında yıkıldı." cümlesindeki "yıkıldı" sözcüğünün bu cümleye kattığı anlam aşağıdakilerden hangisidir?
a) Bir binanın çökmesi
b) Çok üzülmek, moralsizliğe kapılmak
c) Yorgunluktan bitap düşmek
d) Fiziksel olarak devrilmek
Cevap: b
Çözüm: "Yıkılmak" sözcüğü burada fiziksel bir çöküşü değil, kişinin sınav sonucundan dolayı duygusal olarak çökmesini, büyük bir üzüntü ve hayal kırıklığı yaşamasını anlatmaktadır. Bu, sözcüğün mecaz anlamda kullanımıdır.

Soru 4: "Yaptığım hatayı anlayınca yüzüme buz gibi baktı." cümlesinde "buz gibi" ifadesiyle anlatılmak istenen nedir?
a) Soğuk bir nesneye dokunmuş gibi hissetmek
b) Serinletici bir etki yapmak
c) Soğuk, ilgisiz ve mesafeli bir tavır sergilemek
d) Yüzünün renginin soluk olması
Cevap: c
Çözüm: "Buz gibi bakmak" ifadesi, birine karşı duygusuz, sevgisiz, soğuk ve mesafeli bir tavır takınmayı belirtir. Burada "buz" sözcüğü sıcaklık anlamından uzaklaşarak bir davranış biçimini ifade etmek için mecaz anlamda kullanılmıştır.