7. Sınıf Fen Bilimleri: Hücre ve Bölünmeler
🔬 7. Sınıf Fen Bilimleri 2. Ünite: Hücre ve Bölünmeler
Merhaba! Bu ders notumuzda, canlıların en küçük yapı taşı olan hücreyi ve hücrelerin nasıl çoğaldığını öğreneceğiz. Haydi, mikroskobik dünyaya birlikte yolculuğa çıkalım!
📌 Hücre Nedir?
Hücre, canlıların canlılık özelliklerini gösteren en küçük yapı ve işlev birimidir. Tıpkı bir binanın tuğlalardan oluşması gibi, tüm canlılar da hücrelerden oluşur. Hücreler çok küçük olduğu için onları ancak mikroskop ile görebiliriz.
🧱 Hücrenin Temel Kısımları:
- 🔸 Hücre Zarı: Hücreyi dış ortamdan ayırır, korur ve madde alışverişini kontrol eder.
- 🔸 Sitoplazma: Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran, yumurta akı kıvamında bir sıvıdır. Hücrenin yaşamsal olayları burada gerçekleşir.
- 🔸 Çekirdek (Nükleus): Hücrenin beynidir. Hücreyi yönetir ve kalıtsal bilgileri (DNA) taşır.
🌿🦠 Bitki ve Hayvan Hücresi Farkları
Tüm hücreler temelde aynı yapıya sahip olsa da, bitki ve hayvan hücreleri arasında önemli farklar vardır.
- ✅ Bitki Hücresinde Bulunur, Hayvan Hücresinde Bulunmaz:
- Hücre Duvarı: Selülozdan yapılmış, sert bir yapı. Bitkiye destek sağlar.
- Kloroplast: İçindeki klorofil sayesinde fotosentez yaparak besin ve oksijen üretir.
- Geniş Koful: Bitki hücresinde büyük ve az sayıdadır.
- ❌ Hayvan Hücresinde Bulunur, Bitki Hücresinde Bulunmaz:
- Sentriyoller: Hücre bölünmesinde görev alır.
- Lizozom: Hücre içi temizlik ve sindirimden sorumludur.
- Küçük Kofullar: Hayvan hücresinde küçük ve çok sayıdadır.
🔄 Hücre Bölünmeleri
Hücreler büyür, gelişir ve belirli bir büyüklüğe ulaşınca bölünür. Bunun iki temel nedeni vardır: Büyüme ve Üreme. İki çeşit hücre bölünmesi vardır:
1. ⚙️ Mitoz Bölünme
Vücut hücrelerinde (deri, karaciğer, kas hücresi gibi) görülür.
- Amacı: Büyüme, gelişme ve yıpranan dokuların onarılmasıdır.
- Bir hücreden, genetik yapısı tamamen aynı iki yeni hücre oluşur.
- Kromozom sayısı değişmez. İnsanda 46 kromozomlu bir hücre mitozla bölününce, yine 46 kromozomlu iki hücre oluşur.
- Tek hücreli canlılarda üremeyi sağlar.
2. 🧬 Mayoz Bölünme
Üreme ana hücrelerinde (yumurta ve sperm ana hücreleri) görülür.
- Amacı: Üreme hücrelerini (sperm ve yumurta) oluşturmaktır.
- Bir hücreden, genetik yapısı birbirinden farklı dört yeni hücre oluşur.
- Kromozom sayısı yarıya iner. İnsanda 46 kromozomlu bir üreme ana hücresi mayozla bölününce, 23 kromozomlu dört hücre oluşur.
- Mayoz sayesinde döllenme sonucu kromozom sayısı sabit kalır ve tür içi çeşitlilik sağlanır.
💎 Özet ve Anahtar Kavramlar
- 🔎 Hücre: Canlının temel birimi.
- 🧱 Hücre Duvarı & Kloroplast: Sadece bitki hücresinde.
- ⚙️ Mitoz: Büyüme, gelişme, onarım. Kromozom sayısı sabit.
- 🧬 Mayoz: Üreme hücresi oluşumu. Kromozom sayısı yarıya iner.
- 🧬 DNA & Kromozom: Kalıtsal bilgilerimizi taşıyan yapılar.
Sonuç: Hücre, yaşamın inanılmaz derecede organize ve küçük bir fabrikasıdır. Onu ve bölünme şekillerini anlamak, canlılığın sırrını anlamamıza yardımcı olur.
