🌍 9. Sınıf Coğrafya 2. Dönem 1. Yazılı: 5. Senaryo MEB Soruları
Merhaba 9. sınıf öğrencileri! Coğrafya 2. dönem 1. yazılı sınavına hazırlanırken size yardımcı olacak 5. senaryoyu inceleyeceğiz. Bu senaryodaki sorular, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) müfredatına uygun olarak hazırlanmıştır. Başarılar!
🗺️ 1. Soru: Harita Bilgisi ve Ölçekler
Soru: Bir harita üzerinde iki şehir arasındaki mesafe 5 cm olarak ölçülmüştür. Aynı şehirler arasındaki gerçek mesafe ise 250 km'dir. Bu haritanın ölçeğini bulunuz ve bu ölçeğin ne anlama geldiğini açıklayınız.
- 📏 Çözüm:
- Ölçek, harita üzerindeki bir uzunluğun gerçek hayattaki uzunluğa oranıdır.
- Ölçeği bulmak için öncelikle birimleri aynı yapmalıyız. 250 km = 25.000.000 cm
- Ölçek = Harita Uzunluğu / Gerçek Uzunluk = 5 cm / 25.000.000 cm = 1 / 5.000.000
- Yani haritanın ölçeği 1/5.000.000'dur. Bu, harita üzerindeki 1 cm'nin gerçekte 5.000.000 cm (50 km) olduğu anlamına gelir.
🏞️ 2. Soru: Türkiye'nin Fiziki Coğrafyası
Soru: Türkiye'nin yer şekillerinin çeşitliliği ve bu çeşitliliğin nedenleri nelerdir? Dağların, ovaların ve platoların dağılışını kısaca açıklayınız.
- ⛰️ Cevap:
- Türkiye'nin yer şekilleri çok çeşitlidir. Bunun temel nedenleri şunlardır:
- Tektonik Hareketler: Alp-Himalaya kıvrım kuşağında yer alması, sık sık depremlerin ve dağ oluşumlarının yaşanmasına neden olmuştur.
- Volkanizma: Geçmişte aktif olan volkanlar, farklı yer şekillerinin oluşmasına katkı sağlamıştır.
- İklim Çeşitliliği: Farklı bölgelerde farklı iklim tipleri görülmesi, erozyon ve aşınma süreçlerini etkileyerek yer şekillerini çeşitlendirmiştir.
- Dağlar genellikle Kuzey Anadolu ve Toroslar boyunca uzanır. Ovalar, akarsuların taşıdığı alüvyonlarla dolmuş çöküntü alanlarında yoğunlaşmıştır (Örn: Çukurova, Bafra Ovası). Platolar ise genellikle iç bölgelerde, yüksek ve düz alanlar şeklinde bulunur (Örn: İç Anadolu Platosu).
🌡️ 3. Soru: İklim Elemanları ve Türkiye İklimi
Soru: Sıcaklık, basınç ve rüzgarların iklim üzerindeki etkilerini açıklayınız. Türkiye'de görülen başlıca iklim tiplerini ve bu iklimlerin özelliklerini belirtiniz.
- ☀️ Açıklama:
- Sıcaklık: Güneş ışınlarının geliş açısı, yükselti, denize göre konum gibi faktörler sıcaklığı etkiler. Sıcaklık, bitki örtüsünü, toprak oluşumunu ve su kaynaklarını doğrudan etkileyerek iklimi şekillendirir.
- Basınç: Yüksek basınç alanları genellikle kuraklığa, alçak basınç alanları ise yağışa neden olur. Basınç farkları rüzgarları oluşturur.
- Rüzgarlar: Sıcak ve soğuk hava kütlelerini taşıyarak sıcaklık ve nem dağılımını etkiler. Dağların uzanış yönüne göre yağışların dağılımını da etkileyebilirler.
- Türkiye'de başlıca üç iklim tipi görülür:
- Akdeniz İklimi: Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır.
- Karadeniz İklimi: Her mevsim yağışlı, ılıman bir iklimdir.
- Karasal İklim: Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlıdır.
🌱 4. Soru: Bitki Örtüsü ve Toprak Tipleri
Soru: Türkiye'deki bitki örtüsünün dağılışını etkileyen faktörler nelerdir? Başlıca toprak tiplerini ve bu toprakların özelliklerini açıklayınız.
- 🌳 Detaylar:
- Türkiye'deki bitki örtüsünün dağılışını etkileyen faktörler:
- İklim: Yağış miktarı, sıcaklık, nem gibi faktörler bitki türlerini belirler.
- Yer Şekilleri: Yükselti, eğim, bakı gibi faktörler de bitki örtüsünü etkiler.
- Toprak: Toprağın yapısı, mineral içeriği ve su tutma kapasitesi bitki örtüsünü etkiler.
- İnsan Etkisi: Orman yangınları, tarım alanlarının açılması, şehirleşme gibi insan faaliyetleri bitki örtüsünü tahrip edebilir.
- Başlıca toprak tipleri:
- Terra Rossa (Kırmızı Topraklar): Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde yaygındır. Kireç taşı üzerinde oluşur.
- Kahverengi Orman Toprakları: Karadeniz bölgesinde yaygındır. Organik maddece zengindir.
- Bozkır Toprakları: İç Anadolu'da yaygındır. Kurak iklimin etkisiyle oluşmuştur.
💧 5. Soru: Nüfus ve Yerleşme
Soru: Türkiye'de nüfusun dağılışını etkileyen faktörler nelerdir? Kırsal ve kentsel yerleşmelerin özelliklerini karşılaştırınız.
- 🏘️ Bilgi:
- Türkiye'de nüfusun dağılışını etkileyen faktörler:
- Doğal Faktörler: İklim, yer şekilleri, su kaynakları gibi faktörler nüfusun dağılışını etkiler.
- Ekonomik Faktörler: Sanayi, tarım, ticaret gibi ekonomik faaliyetler nüfusun yoğunlaştığı alanları belirler.
- Sosyal ve Kültürel Faktörler: Eğitim, sağlık hizmetleri, kültürel etkinlikler gibi faktörler de nüfusun dağılışını etkileyebilir.
- Kırsal ve kentsel yerleşmelerin karşılaştırılması:
- Kırsal Yerleşmeler: Nüfus azdır, tarım ve hayvancılık temel geçim kaynağıdır, doğal çevreyle daha iç içedir.
- Kentsel Yerleşmeler: Nüfus yoğundur, sanayi, ticaret ve hizmet sektörü gelişmiştir, doğal çevre etkisi azalmıştır.
