Merhaba! Bu ders notumuzda 9. sınıf fizik müfredatının önemli konularından biri olan "Dayanıklılık" kavramını öğreneceğiz. Dayanıklılık, günlük hayatta karşılaştığımız birçok yapıyı anlamamızı sağlayan temel bir fiziksel özelliktir.
Dayanıklılık, bir cismin kendi ağırlığına karşı gösterdiği direnç olarak tanımlanır. Matematiksel olarak ise kesit alanının hacme oranıdır.
Formülü şu şekildedir:
Dayanıklılık (D) = Kesit Alanı (A) / Hacim (V)
Bu formülü şöyle de ifade edebiliriz: \( D = \frac{A}{V} \)
📌 Önemli Not: Dayanıklılık, cismin şekline ve boyutuna bağlıdır, ancak cismin yapıldığı maddeye bağlı değildir.
Kenar uzunluğu a olan bir küp düşünelim:
📊 Sonuç: Küpün dayanıklılığı kenar uzunluğuyla ters orantılıdır. Küp ne kadar büyükse, dayanıklılığı o kadar azalır.
Yarıçapı r, yüksekliği h olan bir silindir düşünelim:
📊 Sonuç: Silindirin dayanıklılığı yalnızca yüksekliğiyle ters orantılıdır. Yarıçap dayanıklılığı etkilemez!
Yarıçapı r olan bir küre düşünelim:
📊 Sonuç: Kürenin dayanıklılığı yarıçapıyla ters orantılıdır.
Soru: Kenar uzunluğu 2 cm olan bir küp ile kenar uzunluğu 4 cm olan bir küpün dayanıklılıkları oranı nedir?
Çözüm:
✅ Cevap: Küçük küpün dayanıklılığı, büyük küpün dayanıklılığının 2 katıdır.
1. Dayanıklılık, boyut artıkça azalır (ters orantı).
2. Dayanıklılık, maddenin cinsine bağlı değildir.
3. Canlılar ve mühendislik yapıları, dayanıklılık prensibine göre evrimleşmiş/tasarlanmıştır.
4. Dayanıklılık formülü, geometrik şekle göre değişiklik gösterir.
Bu konuyu iyice anlamak için farklı boyutlardaki küp, silindir ve kürelerin dayanıklılıklarını hesaplama alıştırmaları yapmanızı öneririm. Bir sonraki derste görüşmek üzere! 👨🔬👩🔬
