🧬 AYT Biyoloji Örtü Dokusu: ÖSYM Ne Sordu?
Örtü dokusu, bitkilerin dış yüzeyini kaplayarak onları dış etkenlerden koruyan temel doku çeşididir. AYT Biyoloji sınavında örtü dokusu ile ilgili çıkan soruları inceleyerek, bu konunun hangi yönlerine ağırlık verildiğini ve nelere dikkat etmemiz gerektiğini görelim.
🛡️ Örtü Dokusunun Görevleri
- 🌱 Koruma: Bitkiyi fiziksel ve kimyasal etkilere karşı korur.
- 💧 Su Kaybını Önleme: Özellikle epidermis üzerindeki kütikula tabakası su kaybını azaltır.
- ☀️ Gaz Alışverişi: Stomalar aracılığıyla bitkinin gaz alışverişini sağlar.
- 🍎 Emilim: Köklerdeki epidermis hücreleri su ve mineral emilimini gerçekleştirir.
🌿 Örtü Dokusu Çeşitleri ve Özellikleri
- 🍃 Epidermis:
- Tek sıralı hücrelerden oluşur.
- Kloroplast içermez (genellikle).
- Dış yüzeyinde kütikula bulunur.
- Stoma (gözenek), tüy, diken gibi farklılaşmalar gösterebilir.
- 🌳 Peridermis (Mersin Doku):
- Odunsu bitkilerin gövde ve köklerinde epidermisin yerini alır.
- Mantar doku (felem), mantar özü (felloderm) ve mantar kambiyumu (fellogen) olmak üzere üç kısımdan oluşur.
- Su kaybını önlemede epidermisten daha etkilidir.
❓ Çıkmış Soru Analizi: ÖSYM'nin Beklentileri
ÖSYM, örtü dokusu ile ilgili sorularda genellikle aşağıdaki konulara odaklanmaktadır:
- 🤔 Epidermis ve peridermisin karşılaştırılması: Özellikle görevleri ve yapısal farklılıkları üzerinde durulmaktadır.
- 💨 Stomaların yapısı ve işlevi: Bekçi hücrelerinin turgor basıncı değişimi ile stomaların açılıp kapanması sıklıkla sorulmaktadır.
- 💧 Kütikulanın su kaybı üzerindeki etkisi: Kütikulanın kalınlığı ve bitkinin yaşadığı ortam arasındaki ilişki önemlidir.
- 🌵 Örtü dokusundaki farklılaşmalar: Tüy, diken, emergens gibi yapıların bitkiye sağladığı avantajlar sorgulanmaktadır.
💡 Örnek Soru Tipi ve Çözümü
Aşağıdaki, örnek bir soru ve çözümünü inceleyerek, konuyu daha iyi anlayalım:
Soru:
Aşağıdakilerden hangisi epidermis hücrelerinin farklılaşması sonucu oluşan yapılardan biri değildir?
A) Stoma
B) Tüy
C) Diken
D) Lentisel
E) Emergens
Çözüm:
Doğru cevap D) Lentisel'dir. Lentiseller, peridermiste bulunan ve gaz alışverişini sağlayan açıklıklardır. Stoma, tüy, diken ve emergens ise epidermis hücrelerinin farklılaşması sonucu oluşan yapılardır.
🎯 Sınava Hazırlık İpuçları
* Örtü dokusunun farklılaşmış yapılarının (stoma, tüy, diken, emergens vb.) görevlerini ve özelliklerini iyi öğrenin.
* Epidermis ve peridermisin yapısal farklılıklarını ve görevlerini karşılaştırın.
* Kütikulanın su kaybını önlemedeki rolünü ve kalınlığının bitkinin yaşadığı ortama göre nasıl değiştiğini araştırın.
* Çıkmış soruları çözerek, ÖSYM'nin bu konuyla ilgili soru sorma tarzını anlamaya çalışın.
Unutmayın, düzenli tekrar ve bol soru çözümü ile AYT Biyoloji'de örtü dokusu konusundan gelebilecek soruları kolaylıkla çözebilirsiniz!
