Orhan Kemal'in 1954 yılında yayımlanan "Bereketli Topraklar Üzerinde" adlı eseri, Türk edebiyatının en önemli toplumcu gerçekçi romanlarından biridir. Çukurova'nın tarım işçilerinin ve yoksul köylülerin zorlu hayat mücadelesini, sömürü düzenini ve insan ilişkilerini çarpıcı bir şekilde gözler önüne serer.
Roman, Çukurova'daki pamuk tarlalarında çalışmak için köylerinden yola çıkan üç gencin; Yusuf, Köse Hasan ve Pehlivan Ali'nin hikayesini anlatır. Ana tema, sınıfsal eşitsizlik, emek sömürüsü, yoksulluk ve umuttur. Orhan Kemal, karakterlerinin bireysel dramları üzerinden, dönemin sosyo-ekonomik yapısını ve kapitalist ilişkilerin insan hayatına etkisini eleştirel bir bakışla işler.
Yusuf, Köse Hasan ve Pehlivan Ali, Çukurova'nın "bereketli topraklarında" para kazanıp köylerine dönmek umuduyla yola çıkarlar. Trendeki yolculukları, onların saflığını ve büyük şehre/ova yaşamına dair bilgisizliklerini ortaya koyar.
Çukurova'ya vardıklarında hayal ettikleri gibi bir karşılama bulamazlar. İş bulmak zordur ve karşılaştıkları insanlar onları sömürmeye çalışır. Sonunda, acımasız bir usta başı olan İflahsızın Yusuf'un ekibine katılırlar. Ağır çalışma koşulları, yetersiz beslenme, kötü barınma ve hastalıklarla mücadele etmek zorunda kalırlar.
Zorlu koşullar dayanılmaz bir hal alır. İlk olarak, hastalanan Köse Hasan bakımsızlık ve ilgisizlik nedeniyle hayatını kaybeder. Onun ölümü, sistemin ne kadar acımasız olduğunun ilk büyük göstergesidir. Ardından, sıtma hastalığına yakalanan Pehlivan Ali de aynı kaderi paylaşır. Yusuf, iki yakın arkadaşını da bu "bereketli" topraklara gömmek zorunda kalır.
Arkadaşlarının ölümünden sonra yıkılan Yusuf, eline geçen az miktardaki parayla köyüne dönmeye karar verir. Ancak giden, gelen Yusuf değildir. Yaşadığı acılar ve tanık olduğu sömürü düzeni onu derinden değiştirmiş, hayata dair masumiyetini yitirmiştir. Roman, Yusuf'un trende köyüne doğru giderken içinde bulunduğu karamsar ve düşünceli ruh haliyle sona erer.
"Bereketli Topraklar Üzerinde", isminin aksine bir trajediye işaret eder. Topraklar fiziken bereketlidir ancak bu bereket, işçilerin emeği sömürülerek ve hayatları hiçe sayılarak elde edilir. Orhan Kemal, bu eserle okuyucuya şu soruyu sordurur: Gerçek bereket nedir ve kimin içindir? Roman, sanayileşme ve kapitalizmin kırsal kesimde yarattığı yıkımı ve insan onurunu göz ardı eden çalışma ilişkilerini unutulmaz bir şekilde betimleyerek, Türk edebiyatında klasik bir konuma ulaşmıştır.
